Εν συνεχεία του από 7-5-2025 δημοσιεύματός μου υπό τον τίτλον: «Ὧρες ευθύνης», εις την έγκριτον Εφημερίδα Kalavryta Press, γνωρίζω τα ακόλουθα:
Μετά την κατάληψιν της Ανατολικής Μακεδονίας και Δυτικής Θράκης, το σύνολον της 12ης Γερμανικής Στρατιάς εστράφη προς την Δυτικήν Μακεδονίαν.
Στόχος των Γερμανικών δυνάμεων ήταν η διάσπασις της τοποθεσίας του Βερμίου και η προέλασις προς Νότον, διά την κατάληψιν της υπολοίπου ηπειρωτικής Ελλάδος. Εις την τοποθεσίαν Καϊμακτσαλάν – Βέρμιον, ήτο αμυνόμενον το Ελληνο-Βρετανικόν Συγκρότημα «W» υπό τον Στρατηγόν Ουίλσον. Το Συγκρότημα απετελείτο από το Τμήμα Στρατιάς Κεντρικής Μακεδονίας (Τ.Σ.Κ.Μ.) και το Βρετανικόν Εκστρατευτικόν Σώμα (Β.Ε.Σ.). Το Βρετανικόν Εκστρατευτικόν Σώμα αποτελούσαν:
- Μία Αυστραλιανή Μεραρχία
- Μία Νεοζηλανδική Μεραρχία και
- Μία αμιγώς Βρετανική τεθωρακισμένη Ταξιαρχία.
Η συμμαχική αυτή Δύναμις συνεποσούτο εις 62.500 άνδρες.
Η Γερμανική προέλασις εις τον άξονα Μοναστήριον – Φλώρινα – Κοζάνη εδημιούργησε σοβαράν απειλήν διά τα νώτα του Ελληνο-Βρετανικού Συγκροτήματος. Την 11ην Απριλίου το Συγκρότημα εγκατέλειψε την αμυντικήν τοποθεσίαν του Βερμίου και συνεπτύχθη εις την τοποθεσίαν Σινιάτσικον – Βούρινον – Όλυμπος.
Το XVIII (= 18ον) Ορεινόν Γερμανικόν Σώμα Στρατού κατέλαβε την 11ην Απριλίου την Βέροιαν και εστράφη προς Νότον με σκοπόν την κατάληψιν των διαβάσεων του Ολύμπου και την εισβολήν του εις την Θεσσαλικήν πεδιάδα.
Εις την τοποθεσίαν του Ολύμπου το Συγκρότημα «W» ημύνθη σθεναρά την 13ην και 14ην Απριλίου.
Εν τω μεταξύ οι γερμανικές μηχανοκίνητοι φάλαγγες (Μονάδες του XL (= 40ου) Γερμανικού Σώματος Στρατού), προήλαυνον προς Νότον, αποβλέπουσες εις την αποκοπήν της συμπτύξεως του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος και εις την εν συνεχεία αιχμαλωσίαν ή συντριβήν τούτου.
Ο Διοικητής του Βρετανικού Εκστρατευτικού Σώματος «W», Στρατηγός Ουΐλσον, έχων υπ’ όψιν του την συντριπτικήν υπεροχήν των Γερμανών, ιδία εις αεροπορίαν και τεθωρακισμένα, τον διαγραφόμενον κίνδυνον αποκοπής των συγκοινωνιών του, ως και την αποσύνθεσιν των εις το αριστερόν του Ελληνικών Δυνάμεων, απεφάσισε να συμπτύξη τις επί των διαβάσεων των Καμβουνίων Ορέων, των Πιερίεων και του Ολύμπου Δυνάμεις του εις την ιστορικήν τοποθέσίαν των Θερμοπυλών, όπου αυτές θα ηδύναντο να αμυνθούν άνευ της συμπράξεως των Ελλήνων, διά μικρόν τουλάχιστον χρονικόν διάστημα.
Η σύμπτυξις αυτή προβλέπετο ν’ αρχίση την νύκτα 16/17 Απριλίου. Πράγματι, κατόπιν σκληρών Αγώνων, διεξαχθέντων εις Θεσσαλίαν, οι Βρετανοί επέτυχον δι’ αριστοτεχνικού και υποχωρητικού ελιγμού να συμπτύξουν τις Δυνάμεις των εις τις Θερμοπύλες την 19ην Απριλίου 1941.
Νέοι σφοδροί Αγώνες συνάπτονται εκεί και μετά τριήμερον οι Βρετανοί συμπτύσσονται προς τον Νότον κατά την νύκτα 24/25 Απριλίου προς τους τόπους επιβιβάσεώς των δι’ οριστικήν αποχώρησιν εκ της Ελλάδος.
Δεδομένου ότι ο λιμήν του Πειραιώς δεν προσεφέρετο δι’ επιβίβασιν λόγω της συνεχούς επιτηρήσεως, και της δράσεως της γερμανικής αεροπορίας, απεφασίσθη να χρησιμοποιηθούν οι όρμοι της Αττικής (Ραφήνα, Πόρτο Ράφτη), η περιοχή Μεγάρων, οι Άγιοι Θεόδωροι και οι λιμένες της Πελοποννήσου (Καλαμάτα, Ναύπλιον, Μονεμβασιά, Κατάκωλον).
Οι συμπτυσσόμενοι προς Κατάκωλον διήλθον την νύκτα από την οδικήν αρτηρίαν Αροανίαν (= Σωποτόν) – Ψωφίδα – Δάσος Φολόης – Αμαλιάδα – Κατάκωλον.
Ο αείμνηστος λογοτέχνης Λάμπης Λούκος, εξ Αγριδίου Αροανίας Καλαβρύτων, εις το βιβλίον του «Το Αγρίδιον ανάμεσα Χελμού και Ερυμάνθου», γράφει:
«Το Αγρίδιον Αροανίας, συνδεδεμένο στα χρόνια της κατοχής με το γειτονικό Βερσίτσι, πήγε ψωμί και κρασί στου Τσιρούγιαννη, στο Σουγλερό, σε περιπλανόμενους Εγγλέζους. Που είχαν ξεμείνει κατά την όλο σπουδή φυγή τους, τον Απρίλιο του 1941, προς το Κατάκωλο. Ας θυμηθούμε το τουμπαρισμένο τανκ μεταξύ Σοπωτού – Αγριδίου, το κατάγιομο από Άγγλους Στρατιώτες χαλασμένο φορτηγό αυτοκίνητο στον Καλογερικό Μύλο. Η μηχανή του δεν πήρε ποτέ μπροστά, όσο και αν εναγώνια και για ώρες τη μαστόρευε ο οδηγός του».
Παρατίθενται φωτογραφίες των τόπων ως έχουν σήμερον:
Κατά την διαδρομήν μεταξύ Ψωφίδος και Λαμπείας και εις το υδατόρεμα, το κατερχόμενον εκ του χωρίου Ορεινή του Νομού Ηλείας, οι τοπικοί παράγοντες είχαν καταστρέψει την γέφυραν, προκειμένου να επιβραδύνουν την προέλασιν των γερμανικών φαλάγγων, μη γνωρίζοντες ότι εκείθεν θα διήρχοντο συμπτυσσόμενα τμήματα των Βρετανών.
Παρατίθενται φωτογραφίες του τόπου ως έχει σήμερον:
Οι Βρετανοί εγεφύρωσαν το ρέμα με σιδηράν γέφυραν, την οποίαν συναπεκόμιζαν, συνεχίζοντες την πορείαν των.
Παρά την λυσσαλέαν δράσιν της γερμανικής αεροπορίας και παρά τις σημαντικές απώλειες του Ελληνικού και Βρετανικού Στόλου, κατωρθώθη η αποχώρησις του μεγίστου των Βρετανικών Δυνάμεων, άλλες μεν εκ των οποίων μετεφέρθησαν εις Αίγυπτον, άλλες δε εις Κρήτην, όπου μετέσχον εις την επακολουθήσασαν Μάχην της Κρήτης.
Ούτω οι Βρετανοί διά της απαραμίλλου και παραδειγματικής ψυχραιμίας των, ως και της δεξιοτεχνίας των εις την διεξαγωγήν του υποχωρητικού των ελιγμού, κατώρθωσαν να διασωθούν 50.000 εκ των 62.500, οι οποίοι είχαν αφιχθεί εις την Ελλάδα, αν και ο βαρύς οπλισμός των περιήλθεν εις τους Γερμανούς.
Συνεχίζεται
Ἐν Καμενιάνοις τῆ 11η Ἰουνίου 2025
Φωτόπουλος Δ. Γεώργιος – Γεωργάκης
Εκ Μεγάλης Βρύσης Καμενιάνων Καλαβρύτων
