Η Αρετή της Ανδρείας και το ιδιαίτερον νόημα αυτής
Ανδρεία είναι μία εκ των εξαιρέτων και ανωτάτων Αρετών του ανθρώπου. Δηλώνει την κατάστασιν εκείνην της ψυχής και του νου, κατά την οποίαν ο άνθρωπος, προ των δεινών ευρισκόμενος, γίνεται εγκρατής και κυρίαρχος του εαυτού του, εξασφαλίζων ούτω κάθε δυνατήν ηρεμίαν και όσον γίνεται υψηλήν διανοητικήν διαύγειαν.
Όθεν και το συμπέρασμα ότι η Ανδρεία δεν αποτελεί αποκλειστικόν προνόμιον των αρρένων, αλλά δύνανται και οι γυναίκες να είναι κεκοσμημένες με την Αρετήν της Ανδρείας. Κατά τους Ελληνικούς προϊστορικούς χρόνους, αλλά και κατά τους πρώτους αιώνες του ιστορικού μας βίου, προσέτι δε και σήμερον παρά των πολλών και αδαών ταυτίζεται απολύτως με την σωματικήν δύναμιν και την πολεμικήν ικανότητα.
Όμως η Ανδρεία δηλώνει το άθροισμα των εξόχων ικανοτήτων ψυχής και νου, διά των οποίων το άτομον και ο πολίτης αντιμετωπίζει κρισίμους και δεινές περιστάσεις με ψυχικήν αταραξίαν και ορθοφροσύνην.
Ορθώς σήμερον λέγεται ανδρείος ο ψυχωμένος άνθρωπος (= εύψυχος). Ο εύψυχος μένει ατάραχος και κύριος του εαυτού του ακόμη και προ του θανάτου. Με την ευψυχίαν είναι συνδεδεμένη η ευδαιμονία και η Ελευθερία του ανθρώπου. «Τό εὒδαιμον τό ἐλεύθερον, τό δ’ ἐλεύθερον τό εὒψυχον», κατά Θουκυδίδην.
Η ευδαιμονία βασίζεται (έχει ως προϋπόθεσιν) την Ελευθερίαν και η Ελευθερία εις την ψυχικήν ρώμην (γενναιότητα).
Η ευδαιμονία, δηλαδή η ευτυχία, εις την ζωήν είναι προαιώνια επιδίωξις του ανθρωπίνου γένους, προσωπική προσδοκία εκάστου ατόμου και κοινωνικός σκοπός κάθε πολιτείας. Ουδέποτε όμως επετεύχθη έξω και πέραν της Ελευθερίας. Είναι ταυτόσημος και ταυτοβαθής προς αυτήν. Αλλά και η Ελευθερία ουδέποτε υπήρξε βιώσιμος άνευ της ευψυχίας. Εις τους ευψύχους (= εις τους ανδρείους) ανήκει η Ελευθερία και ως κατάκτησις και ως βίωμα και ως ιερός, ανώτατος σκοπός και ιδέα.
Όταν λέγωμεν Ελευθερίαν σημαίνει και απαλλαγήν από τα πάθη μας. Ο άνθρωπος έχει τρεις εχθρούς: Τον σατανάν, τον κακόν άνθρωπον και τον κακόν εαυτόν του. Εις την αντιμετώπισιν του κακού εαυτού μας και αν απαιτείται ψυχική ρώμη και αν απαιτείται ανδρεία, προκειμένου να βγούμε νικητές έναντι των παθών μας, ήτοι: του εθισμού εις τα ναρκωτικά, του αλκοολισμού, της αεργίας (= τεμπελιάς), της γαστριμαργίας (= κοιλιοδουλίας), της ηδυπαθείας, της φιλαργυρίας κ.λπ.
Όμως εδώ να μου επιτραπή να αναφερθώ δι’ ολίγων εις την φιλαργυρίαν, η οποία προοδευτικά γεννά την απληστίαν και την τυραννικήν ανάγκην του να αποκτά απεριορίστως ο φιλάργυρος.
Επόμενα τούτων είναι η διάσπασις της οικογενειακής γαλήνης, του ακεραίου ήθους και της ηθικής ισορροπίας.
Κατά τον Πιτακόν: «Ἂριστος οἶκός ἐστιν ὁ τῶν περισσῶν μηδενός δεόμενος καί τῶν ἀναγκαίων μηδενός ἐνδεόμενος».
Το γνωμικόν τούτο σημαίνει: Άριστη οικογένεια είναι αυτή, η οποία δεν έχει ανάγκην ουδενός εκ των περιττών και δεν στερείται τίποτε από τα αναγκαία. Ο φιλάργυρος εν τη προσπαθεία του ν’ αποκτήση, ισοπεδώνει τα πάντα (φιλίαν, συγγένειαν, υποσχέσεις, συμβάσεις). Ρέπει προς την εγκληματικότητα, γίνεται δούλος και άλλων παθών.
Πέραν όλων των ανωτέρω, ανοίγει διάπλατα πόρτες και παράθυρα προς τον έτερον (= πρώτον) μεγάλον εχθρόν, τον σατανάν.
Αλλά και ο δεύτερος εχθρός ο κακός άνθρωπος εκμεταλλεύεται την ούτω διαμορφωθείσαν κατάστασιν και δρα με άνεσιν.
«Ο λύκος στην αναμπουμπούλα χαίρεται», κατά την λαϊκήν παροιμίαν.
Έτσι απόλλυται η ανθρώπινη προσωπικότης, χάνεται η εμπιστοσύνη μεταξύ των ανθρώπων, διαλύεται ο κοινωνικός ιστός, πράγμα το οποίον επιδιώκουν κάποια σκοτεινά κέντρα λήψεως αποφάσεων δι’ εγκαθέτων κ.λπ. Δεν είναι μόνον τα υλικά αγαθά εις την ζωήν του ανθρώπου.
«Οὐκ ἐπ’ ἂρτω μόνω ζήσεται ἂνθρωποις».
Είναι Δώρον Θεού να μπορή ο άνθρωπος να ζήση αρμονικά μέσα εις το κοινωνικόν σύνολον.
Το Θείον αυτό Δώρον είμεθα υποχρεωμένοι να διαφυλάξωμεν ως κόρην οφθαλμού, αλλιώς θα τεθούμεν εις το περιθώριον, θα μας αποβάλη η ίδια η κοινωνία ως περιττόν, ως επιβλαβές σώμα.
Επιβάλλεται να έχωμεν ως οδηγόν το του Δημοσθένους:
«Διά μέν ἀργίας καί ῥαθυμίας τά παντελῶς ἐπιπολῆς δυσχείρωτά ἐστι, διά δέ καρτερίας καί φιλοπονίας οὐδέν τῶν ὂντων ἀγαθῶν ἀνάλωτον πέφυκε».
Τοῦτ’ ἒστιν: Δια της απραξίας μεν και της οκνηρίας τα εντελώς εύκολα καθίστανται δύσκολα, διά δε της υπομονής όμως και της φιλεργίας κανένα από τα υπάρχοντα αγαθά δεν έγινε να μείνη ακατάκτητον.
Όμως πρέπει να συνηθίσωμε να λέγωμε τα σύκα σύκα και την σκάρφην* σκάρφην*, τουτ’ έστιν να ξεχωρίζωμε την ημέραν από την νύκτα, το καλόν από το κακόν, το δίκαιον από το άδικον, αν και εδώ τα πράγματα δυσκολεύουν, καθ’ ότι υπάρχει και το νομιζόμενον δίκαιον, κατά το οποίον και οι αδικοπραγούντες έχουν «δίκαιον». Ο άνθρωπος, να τηρή τον λόγον του και εκείνο, το οποίον δεν θέλει να πράττουν οι άλλοι εις αυτόν, να μην το πράττη αυτός εις τους άλλους. «Ὃ σύ μισεῖς ἑτέρω μή ποιήσεις» (Π. ΔΙΑΘΗΚΗ).
Πέραν των άλλων προβλημάτων, ευρισκόμεθα εις το μάτι του κυκλώνος μιας φοβεράς εγκληματικότητος. Μάλιστα τώρα, που το ωργανωμένον έγκλημα και δη το ηλεκτρονικόν τοιούτον «δίνει και παίρνει». Ευλόγως εγεννήθη το ερώτημα: γιατί αυτή η εγκληματικότης;
Η απάντησις εις το ερώτημα είναι πολύπλοκος, δι’ ὃ κρίνω φρόνιμον να μην ασχοληθώ με λεπτομέρειες.
Πολύ δε περισσότερον δεν θα εισέλθω εις τον χώρον, όπου απαιτούνται ειδικές γνώσεις.
Ο νεαρός άνθρωπος αισθάνεται την ανάγκην της εντάξεως εις κάποιαν κοινωνικήν ομάδα και της καθοδηγήσεως υπό ατόμου το οποίον αναγνωρίζει ως ανώτερον.
Τούτο σημαίνει ότι το παιδί έχει ανάγκην σωστών προτύπων.
Ο ιδεοδέστερος χώρος εδώ είναι η οικογένεια, η οποία προηγείται του σχολείου και κάθε άλλου κοινωνικού χώρου.
Η υλοφροσύνη της εποχής μας και η ηδονοθηρία των καιρών είναι απαθείς εις την πτώσιν των νέων. Είναι και οι δύο κοινωνικές Λερναίες Ύδρες και αρέσκονται να τρέφωνται και να πολλαπλασιάζωνται εις την νεότητα.
Ο μεγαλύτερος αντίπαλός των είναι η σοφία και η στοργή των εκλεκτών γονέων. Η εκ των συναναστροφών ψυχαγωγία είναι φυσική ανάγκη, δεν πρέπει όμως να γίνεται ευειδής παγίδα διά την τύχην και την ζωήν των νέων.
Είναι άκρως εγκληματικόν διά πολλούς εκ των γονέων να αφήνουν ανευθύνους και αγνώστους ανθρώπους να διαμορφώνουν κατά τις ορέξεις των ή κατά τους σκοπούς των την ζωήν και την μοίραν των παιδιών των.
Το ότι το παιδί χρήζει σωστών προτύπων μας το διατυπώνει άλλωστε δι’ ολίγων και ο Συνταγματάρχης της Μητροπολιτικής Αστυνομίας του Λονδίνου, διοργανωτής και πρώτος Αρχηγός της Αστυνομίας Πόλεων Σερ Φρειδερίκος Χαλίντεϋ, κατά την ομιλίαν του, προς τους νεοεξελθόντες της Αστυνομικής Σχολής Κερκύρας. «Ουδέν διδάσκει όσον το παράδειγμα και ουδέν επιβάλλει όσον η ευπρέπεια».
Η φυσική φιλοδοξία εκάστου ατόμου ακεραιώνεται και ωριμάζει εντός της υψηλής αντιλήψεως και της ιδέας της Ανδρείας.
Οι αληθώς ανδρείοι είναι πάντοτε σεμνοί και μετριόφρονες, έντιμοι και μεγαλόψυχοι, φιλάνθρωποι και ευγενείς. Εν γενικαῖς γραμμαῖς η ανδρεία εξασφαλίζει αξιοζήλευτον ισορροπίαν πνευματος, ψυχής και σώματος, ώστε να γίνεται μία θεμελιώδης προϋπόθεσις και ένας εκ των σπουδαιοτέρων συντελεστών προς Αρετήν.
Η ανδρεία ανήκει εις όλες τις ηλικίες πλην της παιδικής.
Ως αποτέλεσμα βουλήσεως ισχυράς αναδεικνύει εκάστοτε τους γενναίους.
Η προγονική ανδρεία είναι τιμητική και λαμπρά κληρονομιά και θα εκτρέφη πάντοτε την ρώμην του παρόντος και την αισιοδοξίαν του μέλλοντος.
Τον ανδρειωμένον τον σέβονται και τον τιμούν ακόμη και οι εχθροί του.
Επιβάλλεται να περάσωμεν εις την κατά πάντα λαμπράν νεολαίαν μας το μήνυμα:
«Τό εὒδαιμον τό ἐλεύθερον, τό δ’ ἐλεύθερον τό εὒψυχον».
Και με τέτοια παλληκάρια (αγόρια και κορίτσια), μπορούμε ν’ απαντήσωμεν εις οιονδήποτε:
«Μολών λαβέ».
Μας το εδίδαξαν οι Μαραθωνομάχοι, οι Σαλαμινομάχοι, οι Πλαταιές. Μας το εδίδαξαν οι γενιές του ’21, του 1912-1913, του 1940-1941.
Μας το έχουν διδάξει και το διδάσκουν οι ἐν τῇ ημεδαπῇ και οι ανά τον κόσμον Έλληνες έγκριτοι επιστήμονες, επιτυχημένοι επιχειρηματίες και παντός είδους επαγγελματίες.
Το εδίδαξε και το διδάκει Το κορίτσι της στάχτης.
Ένα από τα εννέα παιδιά της οικογενείας Σταθούλια Βασιλείου και Αρχοντούλας, το οποίον εις ηλικίαν πεντέμισυ ετών το απομεσήμερον της αποφράδος εκερίνης ημέρας 13-12-1943 έμεινε χωρίς πατέρα, χωρίς στέγην, χωρίς υπάρχοντα δι’ επιβίωσιν και εκ θαύματος, Πρεσβείαις της Θεομήτορος, εσώθη, τόσον αυτό, όσον και τ’ αδέλφια του με την μητέρα των, από την πυρπόλησιν του Δημοτικού Σχολείου Καλαβρύτων, όπου εκρατούντο υπό των ναζιστικών στρατευμάτων κατοχής. Το παιδί αυτό υιοθετήθη από οικογένειαν ομογενών εν Αυστραλία.
Εσπούδασε, εμεγαλούργησε και εμεγαλύνθη.
Σήμερον είναι μία υπερήφανος, μία αριστοκράτις κυρία, σοφή, στοργική, εκλεκτή μητέρα και γιαγιά, η οποία διδάσκει με το παράδειγμα και επιβάλλει με την ευπρέπειαν.
(Περισσότερα εις το βιβλίον «Το κορίτσι της στάχτης» του Μένιου Σακελλαροπούλου, νομικού – δημοσιογράφου).
Όλοι αυτοί πυρσεύουν (= φωτίζουν) την οικουμένην με τις ακτίνες του Ελληνο-Χριστιανικού Πολιτισμού.
* Σημείωσις:
Τα σύκα είναι εύγευστον έδεσμα, με σπουδαίαν διατροφικήν αξίαν, ενώ η σκάρφη είναι ο μαύρος, ο δηλητηριώδης ελέβορος, ο θανατηφόρος, τον οποίον τρώγουν τα αιγοπρόβατα και τα μεγάλα ζώα την Άνοιξιν πριν να ξεσταχυάση και ψωφούν.
Να μη κάνωμε σύγχυσιν της σκάρφης, με την σκάφην, καθ’ ότι ουδεμίαν αντίθεσιν ή ομοιότητα έχουν. Εις την προκειμένην περίπτωσιν, μας ενδιαφέρει η αντίθεσις, η οποία υπάρχει εις την σύγκρισιν των σύκων με την σκάρφην.
Περισσότερα περί ελεβόρου 1. Εις τις περιηγήσεις του Στράβωνος εις την Ανατολικήν Ελλάδαν και
- Εις το λεξικόν των LIDDELL-SKOTT.
Ἐν Καμενιάνοις τῆ 4η Ἰουλίου 2025
Φωτόπουλος Δ. Γεώργιος – Γεωργάκης
Εκ Μεγάλης Βρύσης Καμενιάνων Καλαβρύτων
