Εν συνεχεία του από7-11-2024 δημοσιεύματός μου, το οποίον, επί τω τέλει επιδαψιλεύσεως, ευγενώς εφιλοξένησεν η Έγκριτος Εφημερίς KALAVRYTA PRESS του κ. Καμπέρου Χρήστου, τοποθετούμαι ως ακολούθως:
Την 05.30 ώραν της 28ης Οκτωβρίου 1940 οι Ιταλοί εξαπέλυσαν αιφνιδιαστικά επίθεσιν εναντίον της Χώρας μας, παραβιάσαντες και την εκπνοήν της προθεσμίας, της ταχθείσης διά του επιδοθέντος εις τον Έλληνα Πρωθυπουργόν τελεσιγράφου.
Ημίσειαν ώραν αργότερον, ήτοι την 06.00 ώραν της ιδίας ημέρας η Ελληνική Κυβέρνησις κηρύσσει Γενικήν Επιστράτευσιν του Έθνους.
Ο Αρχηγός του Γενικού Επιτελείου Στρατού (Γ.Ε.Σ.) Αλέξανδρος Παπάγος έχει ήδη αναλάβει την Αρχιστρατηγίαν του Ελληνικού Στρατού.
Παρατίθενται φωτογραφίες:
α. Του Βασιλέως Γεωργίου Β΄ μετά του Πρωθυπουργού Ιωάννου Μεταξά.
β. Του Αρχιστρατήγου Αλεξάνδρου Παπάγου.
γ. Του Έλληνος Μαχητού.
Τόσον οι ανωτέρω, όσον και ο Ελληνικός Λαός, ἐν τῆ ἐννοία τοῦ Δικαίου καί τῆς Ἠθικῆς, είναι πλέον ή βέβαιοι διά την ΝΙΚΗΝ.
Τα παιδιά της Ελλάδος με προπομπόν την Υπέρμαχον Στρατηγόν, την Θεομήτορα, την Δέσποιναν του Κόσμου, έκθυμα και ομόθυμα σπεύδουν να φθάσουν όσον γίνεται πιο γρήγορα εις τον γάμον, εις τον οποίον προσκαλούνται, επείγονται να φθάσουν εις την πρώτην γραμμήν του πυρός, επείγονται να νυμφευθούν την δόξαν της φωτιάς.
Παρατίθεται σχετική φωτογραφία.
15 Αυγούστου 1940. Παντού ψάλλεται μυριόστομα: «Εν τῆ Κοιμήσει τόν κόσμον οὐ κατέλιπες Θεοτόκε».
Πράγματι η Θεομήτωρ δεν εγκαταλείπει τον κόσμον της. «Δεν λησμονεί ότι την Ημέραν εκείνην προ του Εκκλησιάσματός Της εβυθίσθη από Ιταλικόν υποβρύχιον το εύδρομον Έλλη και ότι ο βάρβαρος κρότος της τορπίλλης διέκοψε την δέησιν και ενέκρωσε τα προσευχόμενα χείλη», κατά που γράφει ο Κ.Β. Καραστάθης εις την Συλλογήν «Τα πάθη του Γένους».
Δεν εγκατέλειψεν η Υπερμάχος Στρατηγός την Ευγενή Φυλήν, την Φυλήν των Ελλήνων. Δεν εγκατέλειψε τα Στρατευμένα παιδιά της, τα οποία μάχονται ενάντια εις την βίαν και την τυραννίαν.
Δεν εγκατέλειψεν η Υπέρμαχος Στρατηγός την Ευγενή Φυλήν, την Ελληνο-Ορθόδοξον Φυλήν, η οποία απεδύθη εις έναν τιτάνιον αγώνα απέναντι εις έναν οιηματίαν αντίπαλον, ο οποίος – παρά πάσαν έννοιαν δικαίου και ηθικής – ενεφανίσθη αιφνιδιαστικά και ζητά την Ελλάδα, την γην της, την Ελευθερίαν της, την Τιμήν της, ειδεμή θα την πάρη με το σπαθί του. Δεν εγκατέλειψεν η Θεομήτωρ τα παιδιά Της, τα οποία με το Τίμιον αίμα των καθαγιάζουν τον Επικόν Αγώνα 1940-1941 εις τα δοξασμένα βουνά, εις τα φλογισμένα πέλαγα και εις τους Ελληνικούς αιθέρες.
Δεν εγκαταλείπει τα παιδιά εκείνα, τα οποία εις την γραμμήν του πυρός την οραματίζονται.
Προχωρούν με το χαμόγελο στα χείλη. Παρούσα εις τούτον τον Μεγαλειώδη Αγώνα η πίστις, όπως επιγραμματικά, εκφράζεται από τον Αρχιεπίσκοπον Χρύσανθον, ο οποίος επαναλαμβάνει τον βιβλικόν λόγον: «Οὗτοι ἐν ἃρμασιν καί οὗτοι ἐν ἵπποις, ἡμείς δέ ἐν ὀνόματι Κυρίου Θεοῦ καί ἐν τῇ γενναιότητι καί ἐν ἀνδρεία ἡμών μεγαλυνθησόμεθα».
Την εσπέραν της 14ης Μαρτίου 1941 εις το χωριό ΓΚΟΛΕΜΙ Βορείου Ηπείρου ο Ανθυπασπιστής Πεζικού ΚΑΝΤΖΑΡΟΣ Κ., ανήκων εις το 1/40 Τάγμα Ευζώνων, εις μικράν απόστασιν από το χωριό, όλως αιφνιδίως και έκθαμβος, είδεν εν ΘΕΙΩ ΟΡΑΜΑΤΙ την εικόνα της ΘΕΟΜΗΤΟΡΟΣ υπό μορφήν γυναικός μελανείμονος (= μαυροφορεμένης) και ήκουσεν παρ’ ΑΥΤΗΣ τα εξής: «ΜΗ ΦΟΒΕΙΣΑΙ ΕΙΜΑΙ Η ΠΑΝΑΓΙΑ. ΠΗΓΑΙΝΕ ΣΤΟ ΔΙΟΙΚΗΤΗ ΣΟΥ ΚΑΙ ΕΙΠΕ ΤΟΥ ΟΣΑ ΕΙΔΕΣ ΚΑΙ ΑΚΟΥΣΕΣ».
(Χαράλαμπος Κατσιμήτρος, Η ΗΠΕΙΡΟΣ ΠΡΟΜΑΧΟΥΣΑ).
Υπεσχέθη η Υπέρμαχος Στρατηγός, πράγματι υπεσχέθη εν τη Ευλογία των Ελληνικών Όπλων ότι την Ημέραν της Εορτής Της, την Ημέραν των Εισοδίων, θα καταφέρη το θανάσιμον πλήγμα κατά των δολοφόνων της Έλλης. Και το θαύμα έγινεν. Ο Ελληνικός Στρατός εξαπολύει αντεπίθεσιν εφ’ ολοκλήρου του μετώπου την 14ην Νοεμβρίου 1940. Η αντεπίθεσις αυτή επέτυχεν εντός εννέα ημερών αποτελέσματα υπερβαίνοντα τις πλέον αισιόδοξες προβλέψεις…. Το κυριώτερον όμως επίτευγμα υπήρξεν η κατάληψις της Κορυτσάς.
«Το Γ΄ Σώμα Στρατού ……. κατώρθωσε να καταλάβη τους ορεινούς όγκους Μόραβα και Ιβάν την 21ην Νοεμβρίου, οι οποίοι εκάλυπταν την Κορυτσάν, την οποίαν εξεκένωσαν οι Ιταλοί και η οποία κατελήφθη την 22αν Νοεμβρίου 1940 αμαχητί».
Τα Ελληνικά όπλα εστέφθησαν την προηγουμένην 21 Νοεμβρίου 1940 με την κατάληψιν των ορεινών όγκων Μόραβα και Ιβάν. Εστέφθησαν ανήμερα της Εορτής της Παναγίας σύμφωνα με την Χάριν και Ευλογίαν Της.
«Υπερτεσσαράκοντα πυροβόλα παντός διαμετρήματος, υπερχίλιοι αιχμάλωτοι και άφθονον παντός είδους υλικόν απετέλεσαν την συγκομιδήν του Γ΄ Σώματος Στρατού εκ της επιτυχούς ταύτης προσπαθείας» (Γ.Ε.Σ./ Δ.Ι.Σ.).
Η κατάληψις της πόλεως της Κορυτσάς υπήρξε το επιστέγασμα της μάχης Μόραβα – Ιβάν.
Παρόμοιες επιτυχίες είχαν και άλλοι σχηματισμοί.
Εις τον Νότιον Τομέα (Ηπείρου) η VIII Μεραρχία κατέλαβε την στενωπόν Δελβινακίου και απεκατέστησε την συνοριακήν γραμμήν, πλην μικρού τμήματος εις την περιοχήν Φιαλιατών, το οποίον κατείχετο ακόμη υπό των Ιταλών.
Εις τον κεντρικόν τομέα (Πίνδον) το Β΄ Σώμα Στρατού υπερέβη την μεθόριον και κατέλαβε το Λεσκοβίκι εισδύσαν εις βάθος άνω των δέκα χιλιομέτρων εντός Β. Ηπειρωτικού εδάφους, εξασφαλίσαν ούτω την χρήσιν της οδικής αρτηρίας Ιωαννίνων-Λεσκοβικίου-Κορυτσάς. Ο Λαός της Αθήνας επευφημεί τον Πρωθυπουργόν Ιωάννην Μεταξάν μετά την Απελευθέρωσιν της Κορυτσάς.
Παρατίθεται:
α. Φωτογραφία των επευφημιών.
β. Φωτοαντίγραφον πρωτοσέλιδου της Εφημερίδος Ασύρματος της 23ης Νοεμβρίου 1940.
Οι γυναίκες και τα κορίτσια της Πίνδου προσφέρονται εθελοντικά και αναλαμβάνουν υποχρέωσιν να μεταφέρουν εις τους ώμους των και εις τις πλάτες των πυρομαχικά μέσα εις τα κακοτράχαλα βουνά, εκεί όπου δεν μπορούν να φθάσουν οι ορεινές εφοδιοπομπές.
Παρατίθεται σχετική φωτογραφία.
Άλλες γυναίκες πάλιν της Βορείου Ηπείρου βοηθούν εις την διάνοιξιν διαβάσεων.
Παρατίθεται σχετική φωτογραφία.
Εις τα μετόπισθεν οι νοικοκυρές και οι νοικοκυροπούλες πραγματοποιούν ολονύκτιες εξελάσεις και πλέκουν φανέλλες, κάλτσες, γάντια κ.λπ. για τις ανάγκες των στρατευμένων παιδιών. Αναβιώνει και αὖθις ο θεσμός της φανέλλας του Στρατιώτου, τον οποίον εν έτει 1912 εθεσμοθέτησεν η Πριγκίπισσα Αλίκη με την έναρξιν του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου.
Η Πριγκίπισσα Αλίκη ήτο σύζυγος του Πρίγκηπος Ανδρέου, υιού του Βασιλέως Γεωργίου του Α΄, μητέρα του Φιλίππου του Εδιμβούργου και γιαγιά του σημερινού Βασιλέως του Ηνωμένου Βασιλείου (Η.Β.) Καρόλου του Γ΄, του ευσεβεστάτου Φιλοαγιορείτου και φιλέλληνος, υιού της Ελισάβετ Α΄ της Αγγλίας.
Παρατίθενται φωτογραφίες:
α. Της εξελάσεως κυριών και θυγατέρων αυτών, προς εξυπηρέτησιν του θεσμού της «Φανέλλας» του Στρατιώτου εν αἷς και οι φωτογραφίες της Βασιλίσσης Φρειδερίκης και της Πριγκιπίσσης Αλίκης.
β. Του συζύγου της Αλίκης Πρίγκιπος Ανδρέου.
γ. Του Πρίγκιπος Φιλίππου του Εδιμβούργου, υιού του Πρίγκιπος Ανδρέου και της Πριγκιπίσσης Αλίκης.
δ. Του ζεύγους Βασιλίσσης του Ηνωμένου Βασιλείου Ελισάβετ Α΄ και του Πρίγκιπος Φιλίππου του Εδιμβούργου.
ε. Της Βασιλίσσης Ελισάβετ Α΄.
στ. Του σημερινού Βασιλέως του Ηνωμένου Βασιλείου Καρόλου Γ΄, υιού της Ελισάβετ Α΄ και του Φιλίππου, εγγονού του Βασιλόπαιδος Ανδρέου και της Αλίκης. Τύχη αγαθῆ ο Κάρολος έχει φωτογραφηθεί μετά του ομοχωρίου μας Πανασιολογιωτάτου Μαξίμου του Ιβηρίτου.
Εκείνο το οποίον εδώ επίσης είναι άξιον ιδιαιτέρας παρατηρήσεως, αποτελεί το γεγονός ότι ο Φίλιππος του Εδιμβούργου εις μίαν φωτογραφίαν του έχει περιβληθεί την τετιμημένην στολήν του Ευζώνου, η οποία πλείστες φορές με το αίμα των τσολιάδων μας καθηγίασε τους Επικούς Αγώνες τού Έθνους μας. ακόμη και ο χαιρετισμός του εφήβου Πρίγκιπος εκφράζει το Μεγαλείον της Φυλής μας.
Ούτος ηγάπησε την Ελλάδα και τους Έλληνες και ηγαπήθη από τον Ελληνικόν Λαόν.
Την αγάπην του προς την Ελλάδα μετελαμπάδευσεν εις τον υιόν του Κάρολον Γ΄, ο οποίος είναι λάτρης του ΕλληνοΧριστιανικού Πολιτισμού.
Επισκέπτεται συχνά το Άγιον Όρος, το Περιβόλι της Θεομήτορος και φωτίζεται, προκειμένου να διακονή όσον ένεστι βελτιώτερον τον Λαόν του.
Εις δύσκολες εποχές για την Χώραν μας εμφανίζονται ωρισμένες θεόπεμπτοι προσωπικότητες, λάτριδες του Ορθοδόξου Χριστιανικού Δόγματος και του Ελληνικού Πολιτισμού, φίλα προσκείμενες προς την Ελλάδα και τους Έλληνες. Οι προσωπικότητες αυτές δίδουν λύσεις θεαρέστους εις τα εκάστοτε αναφυόμενα προβλήματα.
Θέλω επανέλθει εν ευθέτω χρόνω, προκειμένου να κάνω λόγον εκτενέστερα για τις προαναφερόμενες προσωπικότητες και την προσφοράν αυτών εις την Χώραν μας.
Και για να συνεχίσω, φέρω εις την μνήμην των αναγνωστών ότι η επίθεσις των Ιταλών εναντίον της Χώρας μας εγένετο βάσει σχεδίου, το οποίον εξεπόνησεν ο Αρχιστράτηγος των εν Αλβανία Ιταλικών ενόπλων δυνάμεων Σεβαστιανός Βισκόντι Πράσκα.
Παρατίθενται:
α. Φωτοαντίγραφον του σχεδίου.
β. Φωτοαντίγραφον πρωτοσέλιδου της Εφημερίδας «Η Βραδυνή» της 5ης Ιανουαρίου 1941.
Το σχέδιον προέβλεπε κατά μέτωπον επίθεσιν εις την περιοχήν Ελαία Καλαμά (Καλπάκι) με αμφίπλευρον υπερκερωτικόν ελιγμόν.
Η ιταλική Μεραρχία Πεζικού Φερράρα υποστηριζομένη υπό της 131 Μεραρχίας Τεθωρακισμένων (= Μεραρχίας των Κενταύρων) επιτίθεται εις το Καλπάκι. Δύο άλλες Μεραρχίες, μία πεζικού η Σιέννα και μία ιππικού προελαύνουν διά του παραλιακού τομέως (= δυτική πτέρυξ) του υπερκερωτικού ελιγμού, προκειμένου να φθάσουν μέχρι της οδικής αρτηρίας Αθηνών – Αγρινίου – Άρτης – Φιλιππιάδος – Ιωαννίνων και εις το ύψος της Φιλιππιάδος περίπου, προς απομόνωσιν της Ηπείρου από της Νοτίου Ελλάδος. Μία Μεραρχία αλπινιστών (= Τζούλια) ησκημένη εις ορεινούς αγώνες, αποτελούσα την ανατολικήν πτέρυγα του υπερκερωτικού ελιγμού, μέλλουσα να δράση εις την ορεινήν περιοχήν της Βορείας Πίνδου, προελαύνει, με αντικειμενικόν σκοπόν να φθάση εις το Μέτσοβον, προς αποκοπήν της μοναδικής υπαρχούσης οδικής αρτηρίας, η οποία ενώνει την Ήπειρον με την Θεσσαλίαν.
Έτσι θα ενεκλωβίζοντο οι Ελληνικές δυνάμεις Ηπείρου και θα ηχμαλωτίζοντο ή θα συνετρίβοντο.
Καθ’ ὅν χρόνον θα ελάμβανον χώραν εις Ήπειρον οι ανωτέρω εκτεθείσες επιθετικές επιχειρήσεις, εις Δυτικήν Μακεδονίαν οι Ιταλοί θα ετήρουν αμυντικήν στάσιν έναντι των ολιγαρίθμων εκεί Ελλήνων μέχρι της εξουδετερώσεως των Ελληνικών Δυνάμεων Ηπείρου. Της εξουδετερώσεως ταύτης επιτυγχανομένης θα ηκολούθει το δεύτερον στάδιον του ιταλικού σχεδίου, διά του οποίου θα ανελαμβάνετο επίθεσις εις την Δυτικήν Μακεδονίαν, με αντικειμενικόν σκοπόν την συντριβήν των εκεί Ελληνικών Δυνάμεων και κατάληψιν της Θεσσαλονίκης, μετά ταυτοχρόνου αποβάσεως συμπληρωματικών ιταλικών δυνάμεων εξ Ιταλίας εις την Πρέβεζαν, προς ολοκλήρωσιν της καταλήψεως της Ελλάδος.
Οι δύο πτέρυγες του υπερκερωτικού ελιγμού εσημείωσαν βαθείας προελάσεις εντός του Ελληνικού εδάφους. Η δυτική πτέρυξ έφθασεν μέχρι τον ποταμόν Αχέροντα. Εκεί την πρόφθασαν οι εξ επιστρατεύσεως Ελληνικές Δυνάμεις και την απώθησαν μέχρι των αρχικών θέσεων εξορμήσεώς της.
Η Μεραρχία Τζούλια έφθασε ολίγον πριν το Μέτσοβον εις Βωβούσαν.
Εκεί εγένετο ανάσχεσις αυτής υπό των Ελληνικών Δυνάμεων.
Ο ιταλός στρατηγός Τζιρότι διοικητής της Μεραρχίας αλπινιστών αναφέρει εις την έκθεσίν του, μεταξύ άλλων, τα ακόλουθα: «…. Αι εχθρικαί δυνάμεις επετίθεντο κατά της μεραρχίας εξ όλων των κατευθύνσεων ….» (Γ.Ε.Σ./Δ.Ι.Σ.).
Ενώ οι δύο πτέρυγες του αμφιπλεύρου υπερκερωτικού ελιγμού προήλαυνον ως ανωτέρω, η Μεραρχία Φερράρα και η 131 Μεραρχία των Τεθωρακισμένων επέμεναν εις στείρες επιθέσεις εις το κέντρον (τοποθεσίαν Ελαία – Καλαμά) εις την Ήπειρον. Δεν κατώρθωσαν να διασπάσουν την άμυναν των Ενόπλων μας Δυνάμεων. Την τοποθεσίαν αυτήν είχεν οχυρώσει ο τότε Λοχαγός Μηχανικού Μιχαήλ Δ. Σούλης, ο οποίος ως Υποστράτηγος ε.α. εχρημάτισε καθηγητής εις την Σχολήν Αξιωματικών της Αστυνομίας Πόλεων εν έτει 1978. Ο ίδιος είχε διδάξει ότι η περιοχή αυτή είναι φύσει οχυρά τοποθεσία.
Ούτως εχόντων των πραγμάτων οι Ιταλοί αμέλησαν να ενισχύουν τις πτέρυγες του υπερκερωτικού ελιγμού, οι οποίες εξαντλήθησαν εκ του αγώνος. Του τελευταίου τούτου οι Έλληνες επωφεληθέντες, ενήργησαν κατ’ αμφοτέρων των ιταλικών πτερύγων συνεχείς αντεπιθέσεις, διά των ολίγων ενισχύσεων, οι οποίες προσέτρεξαν, με αποτέλεσμα: την προοδευτικήν εξάλειψιν των δημιουργηθεισών απειλών κατά τα άκρα της Ελληνικής παρατάξεως και την άτακτον σύμπτυξιν των δύο ιταλικών πτερύγων. Κατόπιν αυτού το ιταλικόν κέντρον απομονωθέν και πιεζόμενον υπό των Ελλήνων, εγκαταλείπει τον αγώνα και αναστρέφεται προς τα οπίσω.
Ούτω η ιταλική επίθεσις οικτρότατα απέτυχε και τούτο, χάρις εις την ηρωϊκήν και απεγνωσμένην αντίστασιν των Ηπειρωτικών Ταγμάτων του Στρατηγού Χαραλάμπους Κατσιμήτρου και των μαχητών της Πίνδου του Συνταγματάρχου Κων/νου Δαβάκη, οι οποίοι απετέλεσαν την ασπίδα, η οποία εκάλυψε το Εθνικόν σώμα, όπισθεν της οποίας δραστηρίως εξελίσσετο η επιστράτευσις και η συγκέντρωσις των Ελληνικών Μεραρχιών.
Άξιον ιδιαιτέρας παρατηρήσεως είναι το γεγονός ότι κατά την πρώτην περίοδον του πολέμου, η ιταλική αεροπορία, παρά την απόλυτον κυριαρχίαν εις τους Ελληνικούς ουρανούς, ασχοληθείσα εις την από μεγάλου ύψους ακίνδυνον επίθεσιν κατά των κατωκημένων τόπων, επέφερε μεν ολίγες απώλειες εις τον άμαχον πληθυσμόν, άφησεν όμως ανενόχλητον την διεξαγωγήν της Επιστρατεύσεως και της στρατηγικής συγκεντρώσεως των Μονάδων του Ελληνικού Στρατού, με αποτέλεσμα η αρχική αριθμητική υπεροχή των ιταλών εις την Ήπειρον και την Δυτικήν Μακεδονίαν συντόμως ήρχισε μειουμένη.
Σφάλματα των Ιταλών.
- Στρατηγικά σφάλματα:
α. Οι Ιταλοί ουδόλως εχρησιμοποίησαν την ισχυράν ναυτικήν ισχύν των, ίνα δια ταύτης ενεργήσουν αποβατικές επιχειρήσεις εις τις ανυπεράσπιστες ακτές της Ελλάδος, τις περιβρεχόμενες από το Ιόνιον και το Αιγαίον Πέλαγος π.χ. εις τους κόλπους Αμβρακικόν και Παγασητικόν.
Διά των επιχειρήσεων αυτών θα εξεμηδένιζον κεραυνοβόλως πάσαν αντίστασιν των Ελλήνων.
Ποίον το αίτιον της αδρανείας του ιταλικού στόλου; Δεν εσκέφθησαν άραγε οι Ιταλοί την χρησιμοποίησιν της ναυτικής των ισχύος, ή μήπως η σκιά του εις τα άκρα της Μεσογείου βρετανικού στόλου τους κατετρόμαζεν; ………. Ο Βρετανικός στόλος το μεν εξασθενήσας ως εκ της αποχωρήσεως της γαλλικής ναυτικής ισχύος, ένεκα καταρρεύσεως της τελευταίας (Ιούνιος 1940), το δε ως και της συμμετοχής ήδη του ιταλικού στόλου εις τον πόλεμον, ηναγκάσθη να διασπασθή εις δύο τμήματα, εις τον στόλον της Δυτικής Μεσογείου, με βάσιν το Γιβραλτάρ και εις τον στόλον της Ανατολικής Μεσογείου με βάσιν την Αλεξάνδρειαν. Ούτω η Ελλάς ένθεν και ένθεν των δύο ανωτέρω μεσογειακών λεκανών ευρισκομένη, ήτο έκθετος εις την από θαλάσσης ιταλικήν προσβολήν.
β. Δεν εχρησιμοποίησαν την συντριπτικήν αεροπορικήν υπεροχήν των κατά το πρότυπον της υπό των Γερμανών χρησιμοποιήσεως της ιδικής των εις τις προηγηθείσες εκστρατείες κατά της Πολωνίας, της Νορβηγίας και της Γαλλίας, ίνα δια παρομοίων ως των γερμανικών αιφνιδιαστικών και μεγάλης σφοδρότητος βομβαρδισμών εναντίον στρατιωτικών στόχων και αστικών κέντρων αποδιαρθρώσουν πλήρως το εσωτερικόν της Ελλάδος διά καταστροφής των συγκοινωνιών και των επικοινωνιών, σοβαράς διαταραχής της επιστρατεύσεως και έτι σοβαρωτέρας επιδράσεως επί του ηθικού του Ελληνικού Λαού. Αλλά η Ιταλική αεροπορία αρκείται κυριολεκτικώς εις περιπάτους υπέρ του Ελληνικού χώρου, περιπάτους εις δυσθεώρητα ύψη και διά να εκτελέση και το καθήκον της απέρριπτε τις βόμβες της εἰκῆ και ως έτυχεν.
Εις την πόλιν των Πατρών «από ψηλά οι ιταλικές άρπυιες (= φτερωτά τέρατα) του θανάτου, καμουφλαρισμένες με τα Ελληνικά χρώματα, ξερνούσαν φωτιά και σίδερο στα κεφαλάκια των παιδιών, που τα χειροκροτούσαν, επειδή νόμιζαν πως ήταν Ελληνικά αεροπλάνα» (Τα πάθη του Γένους Κ. Β. Καραστάθη). «Και τα μέσα μαζικής ενημερώσεως (Μ.Μ.Ε.) εις την Ιταλίαν μετέδωσαν ότι: «Τα αεροπλάνα μας εις την Πάτραν εβομβάρδισαν Στρατόν εν παρατάξει» (Αφηγήσεις συναδέλφων μου που έζησαν τα γεγονότα).
γ. Αλλά και εις τις χερσαίες επιχειρήσεις δεν απεδείχθησαν καλλίτεροι π.χ. ενώ επιχειρούσαν η Φερράρα και η 131 Μεραρχία Τεθωρακισμένων εις το Καλπάκι, καθώς και οι Μεραρχίες του υπερκερωτικού ελιγμού προήλαυναν εντός του Ελληνικού εδάφους, η Ιταλοί δεν εξεδήλωσαν ταυτόχρονον επίθεσιν εις την περιοχήν της Δυτικής Μακεδονίας, αλλά εκεί ετήρουν άμυναν.
δ. Ίσως η απάντησις ευρίσκεται εις το κυριώτερον και βασικόν σφάλμα της ιταλικής ηγεσίας, δηλαδή εις το σφάλμα της υπερεκτιμήσεως των αρετών και ικανοτήτων των ενόπλων δυνάμεών της και της υποτιμήσεως, μέχρι πλήρους περιφρονήσεως, των αντιστοίχων τοιούτων των αντιπάλων των Ελλήνων.
- Τακτικά σφάλματα.
α. Ως κύριον τακτικόν σφάλμα των Ιταλών πρέπει να λογισθή η πείσμων προσπάθειά των να διασπάσουν την ισχυράν τοποθεσίαν των Ελλήνων εις το Καλπάκι, για να διανοίξουν το προς τα Ιωάννινα δρομολόγιον, ως και η αμέλειά των να ενισχύσουν τις δύο εξασθενήσασες εκ του αγώνος πτέρυγες του υπερκερωτικού των ελιγμού, διά των οποίων προσπαθούσαν να κυκλώσουν τις δυνάμεις τις Ελληνικές εις την Ήπειρον.
Όμως το κέντρον της τοποθεσίας των Ελλήνων (Καλπάκι), ως περιοχή εις την οποίαν ανεμένετο να εκδηλωθή η κυρία ιταλική προσπάθεια είχεν ενισχυθεί υπό της Ελληνικής Διοικήσεως δι’ ισχυρών Δυνάμεων και είχεν επαρκώς οργανωθεί δι’ οχυρωματικών έργων, ώστε να ήταν εγγυημένη η μέχρι βαθμού τινός τοὐλάχιστον αμυντική ικανότης εις την ιταλικήν επίθεσιν. Ήτο η περιοχή – κατά την έκφρασιν του LIDELL HART – «της μείζονος αναμονής του εχθρού και κατά συνέπειαν της μείζονος αντιστάσεως των Ελλήνων».
Απεναντίας οι δύο πτέρυγες του υπερκερωτικού ελιγμού των ιταλών, μικράν σχετικώς αντίστασιν συνήντησαν, για τον λόγον αυτόν επραγματοποίησαν βαθείες προελάσεις εις το Ελληνικόν έδαφος. Εάν λοιπόν ενισχύοντο, προς ολοκλήρωσιν της τεθείσης εις αυτές αποστολής (κατάληψιν Μετσόβου και Φιλιππιάδος), θα ήτο δυνατή η απομόνωσις της Ηπείρου από της λοιπής Ελλάδος και η εύκολος πλέον εξουδετέρωσις των – κατά κάποιον τρόπον – κυκλωθεισών Ελληνικών Δυνάμεων. Όμως, αφού εξησθένησαν οι ανωτέρω πτέρυγες εκ του αγώνος και μη ενισχυθείσες υπό της ιταλικής διοικήσεως, υπερέβησαν την κρίσιμον γραμμήν της ισορροπίας του Κλαούζεβιτς και ασθμαίνουσες, εκ της εξαντλήσεώς των, ευθύς ως προσεβλήθησαν υπό των ολίγων Ελληνικών Δυνάμεων, οι οποίες προσέτρεξαν, ανετράπησαν και παρέσυραν, κατά την άτακτον σύμπτυξίν των, και το μέχρι τότε ματαίως επιτιθέμενον ιταλικόν κέντρον.
β. Ποία λοιπόν έπρεπε να είναι η ενέργεια της ιταλικής διοικήσεως, τοὐλάχιστον από της στιγμής κατά την οποίαν αντελήφθη το δυσχερές της διασπάσεως της Αμύνης των Ελλήνων εις το κέντρον, αλλά και την πρόοδον βαθειών προελάσεων των δύο πτερύγων της εις το Ελληνικόν έδαφος;
Επί του ερωτήματος τούτου – κατά την γνώμην Στρατιωτικών Αναλυτών – η ιταλική διοίκησις επεβάλλετο να μεταφέρη την κυρίαν
Προσπάθειαν εις τις δύο πτέρυγες, αρκουμένη εις το κέντρον εις απλήν καθήλωσιν των Ελλήνων (αγκίστρωσιν) και επιζητούσα την εξουδετέρωσιν των αντιπάλων της με έναν αμφίπλευρον υπερκερωτικόν ελιγμόν, παρόμοιον προς εκείνον του Μιλτιάδου εις τον Μαραθώνα.
Σημείωσις. Ο Κλαούζεβιτς υποστηρίζει ότι μία επίθεσις, αναλαμβανομένη εναντίον ενός αποφασιστικού και πεισμόνως αμυνομένου αντιπάλου, δεν πρέπει να ωθήται πέραν της κρισίμου γραμμής ισορροπίας με την ελπίδα της καταρρεύσεως της αγωνιστικής θελήσεως του εχθρού. Εάν γίνη υπέρβασις της γραμμής ταύτης υπό της επιθέσεως, τότε λόγω της εκ του αγώνος προσθήκης νέων βαρών εις παν βήμα του επιτιθεμένου προς τα πρόσω προκαλείται εξάντλησις τούτου, με αποτέλεσμα να δοθή ευκαιρία εις τον μέχρι τότε σκληρώς αμυνόμενον αντίπαλον να εξεγερθή ως πληγωμένος μεν αλλά μαινόμενος ταύρος και διά των αναλαμβανομένων υπό τούτου αντεπιθέσεων να εξαναγκάση τον επιτιθέμενον εχθρόν του εις αναδίπλωσιν διά συμπτύξεως προς τα οπίσω και μάλιστα κατά τρόπον ώστε: «η βιαιότης της προς τα οπίσω αναστροφής να είναι συνήθως μεγαλυτέρα της προς τα πρόσω ωθήσεως».
Γενικώς σχολίασιν των κατά τ’ ανωτέρω σφαλμάτων της ιταλικής διοικήσεως έκανεν ο αείμνηστος Υποστράτηγος Μιχαήλ Δ. Σούλης, Καθηγητής της Σχολής Αξιωματικών Αστυνομίας Πόλεων εν έτει 1978.
Ο Ελληνικός Στρατός κατώρθωσε να εκδιώξη τον ιταλόν εισβολέα εκ του πατρίου εδάφους, τον οποίον απώθησε βαθέως εντός της ιταλοκρατουμένης Βορειοηπειρωτικής περιοχής και επί γενικής γραμμής Πογραδέτς – Χειμάρας,
Παρατίθεται φωτογραφία:
Προωθήσεως Ελληνικών Δυνάμεων εις το Βορειοηπειρωτικόν μέτωπον.
Θέλω επανέλθει εν ευθέτω χρόνω.
Εν Καμενιάνοις τῇ 4η Δεκεμβρίου 2024
Φωτόπουλος Δ. Γεώργιος-Γεωργάκης
Εκ Μεγάλης Βρύσης Καμενιάνων Καλαβρύτων
