Εν συνεχεία του από 25 Φεβρουαρίου ε.ε. δημοσιεύματος, υπό τον τίτλον Παρωνύμια όπερ, διαψιλεῖ τῆ παροχῆ, εφιλοξένησεν η Έγκριτος Εφημερίς Kalavryta Press του κ. Καμπέρου Χρήστου, επανέρχομαι και αὖθις επί του ιδίου αντικειμένου ως ακολούθως:
Εις το προαναφερόμενον κείμενον κάνω λόγον για τις οικογένειες Κωνσταντίνου Παπασπυροπούλου-ΚΟΤΣΙΑ και του γυναικαδελφού του (= κουνιάδου του) Λάγιου Ευσταθίου του Αθανασίου και Χάϊδως από τους Καμενιάνους Καλαβρύτων. Αμφότερες οι οικογένειες προσέφεραν τα μέγιστα διά την προστασίαν της Πολιτιστικής Κληρονομιάς του τόπου μας και διά την Εθνικήν μας υπερηφάνειαν.
Ο πατήρ του ΚΟΤΣΙΑ Παπασπυρόπουλος Μιχαήλ, άνθρωπος κοινωνικός, πνευματώδης και ασχολούμενος με τα κοινά, παρέλαβε την Κοινότητα του χωριού μας από τον Καποδιστριακόν Δήμον Αροανίας εν έτει 1914, άμα τη δημιουργία των Κοινοτήτων.
Την Κοινότητα, κατά συγκυρίαν, παρέδωσεν εις τον ιδρυθέντα και αὖθις Καποδιστριακόν Δήμον Αροανίας η εγγονονύμφη του, Κυριακοπούλου-Παπασπυροπούλου Παναγιώτα, εν έτει 1998.
Αδελφός του Παπασπυροπούλου Μιχαήλ ήτο ο Παπασπυρόπουλος Θεόδωρος ἢ Θοδωράκης, προπάππος του γνωστού Αρχιτσέλιγκα της Φραγκόραχης Παπασπυροπούλου Βασιλείου-Θεοδώρου, ο οποίος διατηρεί φάρμαν με την επωνυμίαν «Ποίμνη Βασιλοθόδωρου». Το όνομα Βασίλειος εκληρονόμησεν ο Αρχιτσέλιγκας από τον παππού του, πατέρα της μητρός του, Χρυσανθόπουλον Βασίλειον, εξ Αγριδίου Αροανίας.
«Ο Βασιλοθόδωρος» παράγει άριστα κτηνοτροφικά προϊόντα (κρέας, γάλα, τυρί, μυζήθρες, φαρμαγέλες κ.λπ.). Την πρώτην θέσιν εις την αγοράν του τόπου μας κατέχουν οι φαρμαγέλες της φάρμας του, οι οποίες γίνονται ανάρπαστες πριν ακόμη βγουν από τα καλαθάκια (= καλούπια από ειδικήν ύλην, ειδικώς επιλεγείσαν διά τον σκοπόν τον οποίον προορίζεται).
Και επανέρχομαι εις τον προπάππον του Βασιλοθόδωρου, τον «Θοδωράκην». Καθ’ ἅ αφηγείτο ο παππούς μου, ο «Θοδωράκης» ήτο άνθρωπος φιλήσυχος, νουνεχής, συμφιλιωτικός. Συγχωρούσε και τους εχθρούς του ακόμη, τους οποίους άλλωστε δεν είχε. Ήτο ακριβοδίκαιος και επέλυε τις διαφορές των συγχωριανών του συμβιβαστικά. Είχεν έλθει εις γάμου κοινωνίαν μετά της Αθανασίας Σταθακοπούλου (της «Θανάσως» αδελφής του Βασίλη του Σταθακοπούλου, από τους Καμενιάνους), μετά της οποίας απέκτησε λαμπράν οικογένειαν.
Εις ό,τι αφορά την οικογένειαν Ευσταθίου Λάγιου, ένθα ανωτέρω, τοποθετούμαι ως ακολούθως:
Παππούς του Ευσταθίου ήτο ο Αλέξιος Λάγιος, γνωστός ως «Λαγιαλέξης». Ήτο ο Άρχοντας του χωριού μ,ε την ασημοκουμπούραν. Απ’ ό,τι μπορώ να γνωρίζω, ασημοκουμπούρες έφεραν οι προὒχοντες και οι οπλαρχηγοί.
Κατά που γράφει ο Παναγιώτης Σιγαλός εκ Σουδενών των Καλαβρύτων – Καθηγητής μου εις το 8τάξιον Γυμνάσιον Καλαβρύτων και μετέπειτα Καθηγητής Φυσικής αγωγής εις το Πανεπιστήμιον Πατρών – «ο εκ Σουδενών Καλαβρύτων Στρατηγός της Παλιγγενεσίας Ασημάκης Σκαλτσάς είχε δύο ασημοκουμπούρες, εκ των οποίων την μίαν έκανε δώρον εις την εκ δευτέρου γάμου σύζυγόν του Σύρμω την 16χρονον, άμα τη αμοιβαία υποσχέσει γάμου».
Ο κατά τ’ ανωτέρω «Λαγιαλέξης», αφού ήλθεν εις γάμου κοινωνίαν μετά της Αγγελικής («Αγγέλως») Αγγελοπούλου εκ Βελημαχίου Γορτυνίας, απέκτησε την ακόλουθον αξιόλογον οικογένειαν:
- Τον Αθανάσιον Λάγιον ή Παλυβόν ο υιός του οποίου έδωσε την ζωή του, «πειθόμενος τοῖς ρήμασι του Έθνους».
Το παρωνύμιον Παλυβός ωφείλετο εις το γεγονός ό,τι εις την ποίμνην του υπήρχαν πολλά παλυβά γίδια. Ούτος ενυμφεύθη την Χάϊδω Αντωνοπούλου από Καμενιάνους, μετά της οποίας απέκτησε λαμπράν οικογένειαν και μάλιστα πολυμελή.
- Τον Άγγελον ἢ «Αγγελήν» ἢ «Ζαχαριάν». Ως είχεν αξιολογηθεί, ο Αγγελής ο Λάγιος είχε ωρισμένα χαρακτηριστικά του φημισμένου κλέφτη και αρματολού της Πελοποννήσου του Ζαχαριά του Μπαρμπιτσιώτη, του προεπαναστατικού οπλαρχηγού, ο οποίος για κάποιαν εποχήν είχε το Στρατηγείον του εις τον αυχένα Ζαχαριά επάνω από το χωριό μας. Σημειωτέον ότι την εποχήν εκείνην υπήρξεν Αρχηγός της Ομοσπονδίας των Αρματολών της Πελοποννήσου.
Εις την Κοινότητα Λεχουρίου Καλαβρύτων υπάρχουν τα τοπωνύμια Ζαχαριά και Μπαρμπίτσα.
Ο Άγγελος ενυμφεύθη την Καλλιόπην Κυριαζή, εκ Λεχουρίου Καλαβρύτων, θυγατέρα του Λάμπρου του Κυριαζή, την γνωστήν ως «Λαμπροκαλλιόπην». Απέκτησαν δύο αξιόλογα παιδιά: Την Κωνσταντίναν και τον Νίκον ἢ μηχανικόν. Το παρωνύμιον «μηχανικός», ένεκα των τεχνικών του γνώσεων.
- Τον Δημήτριον ή «Κακούρην»: Το παρωνύμιον «Κακούρης» ωφείλετο εις την συγγένειαν της μητρός του «Αγγέλως» με την οικογένειαν Κακούρη εκ Βελημαχίου Γορτυνίας. Ο Δημήτρης ενυμφεύθη την Χάϊδω Χρόνη εκ Λειβαρτζίου Καλαβρύτων.
Απέκτησαν μίαν προκομμένην θυγατέρα την Δήμητραν («Τούλαν»), γνωστήν για την πλουσίαν προσφοράν της για την αγιογράφησιν του Ιερού Ναού Αγίου Αθανασίου Καμενιάνων.
- Τον Παναγιώτην ή «Σκούμον».
Το παρωνύμιον «Σκούμος» έχει την εξής ετυμολογίαν. Η οικογένεια των Λαγαίων είχεν 750 γίδια, τα οποία έδιναν πλουσίαν παραγωγήν γάλακτος και παραγώγων αυτού. Τότε το τυρί το έβαζαν σε «Τουλούμια» (= δέρματα από αίγες ή τράγους, καταλλήλως επεξεργασμένα, τα οποία αποκαλούσαν και «ασκιά»).
Ήσαν οι λεγόμενες αιγίδες, οι οποίες αιγίδες – πέραν από την προστασίαν την οποίαν παρείχαν και παρέχουν εις τα ζώα από τα οποία προήρχοντο, όταν ήσαν εν ζωῆ – παρείχαν και προστασίαν εις το περιεχόμενον αυτών (λάδι, γλεύκος, τυρί κ.λπ.), μετά την σφαγήν και εκδοράν των ζώων. Εις την αρχαιότητα από αιγίδες έφτιαχναν και ασπίδες. Όταν λέγωμεν «υπό την αιγίδα», εννοούμεν υπό την προστασίαν.
Και για να μην επεκτείνομαι περισσότερον, ο Παναγιώτης ο Λάγιος από καιρού εις καιρόν έβαζεν εις τον ώμον ένα ασκί με τυρί και το έκανε δώρον ολόκληρον εις πολύτεκνες ἢ πτωχές οικογένειες ἢ σε οικογένειες οι οποίες δεν είχαν αιγοπρόβατα. Και έχομεν: ασκί εις τον ώμον (= ασκούμος, κατά παραφθοράν «Σκούμος).
Όπως βλέπομεν το παρωνύμιον «Σκούμος» είναι περιβεβλημένον με Θείαν Χάριν.
Ο Παναγιώτης δεν άφησεν οικογένειαν. Ούτος είχε πολεμήσει κατά τον ατυχή Ελληνοτουρκικόν πόλεμον του 1897. Υπηρέτησεν εις το Πυροβολικόν. Ήταν στοχαστικός και αξιολόγησε την εξέλιξιν των οπλικών συστημάτων και το πυροβολικόν το ονόμασε «πυρ διαβολικόν».
Έκανε σύγκρισιν των πυροβόλων, τα οποία έρριχναν μολυβένιες μπάλες, με τα νεώτερα πυροβόλα μαζικής καταστροφής. Αν ζούσε σήμερον δεν γνωρίζω τι θα έλεγε.
Πέραν από τον Αθανάσιον, τον Άγγελον, τον Δημήτριον και τον Παναγιώτην, ο Αλέξιος Λάγιος ή «Λαγιαλέξης» είχε και δύο θυγατέρες: 5. Την Γεωργίαν, γνωστήν με το παρωνύμιον «Μηλιά», η οποία ήλθεν εις γάμου κοινωνίαν με τον Ευθύμιον Δουκλιάν εκ Κερτέζης Καλαβρύτων. Ο υιός της ήτο ο δάσκαλος, ο Δουκλιάς.
- Την Μαρίαν, γνωστήν ως «Κοντή του Λάγιου». Αυτή δεν άφησεν οικογένειαν.
Σημείωσις:
Το Έπος του Καλέ Γκρότο.
Το Β΄ Σώμα Στρατού, όπου υπηρετούσεν ο Αλέξανδρος Λάγιος του Αθανασίου από το χωριό μας, από τους Καμενιάνους Καλαβρύτων, επαναλαμβάνω έλαβε μέρος εις την φοβεράν μάχην του Καλέ Γκρότο.
Εν συνδυασμώ με την κατά μέτωπον επίθεσιν των Α΄ και Γ΄ Σώματων Στρατού, το Β΄ Σώμα Στρατού ανέλαβεν επίθεσιν εναντίον της τοποθέσίας Καλέ Γκρότο την 13ην Αυγούστου 1921, με σκοπόν την υπερκέρασιν των εχθρικών δυνάμεων από τον Νότον και την κύκλωσιν του τουρκικού στρατού.
Η σφοδρότητα των μαχών μεταξύ των Ελληνικών και τουρκικών Τμημάτων δεν είχε προηγούμενο».
(Γ.Ε.Σ./Δ.Ι.Σ. 100 στιγμιότυπα από την πορείαν του Ελληνικού Στρατού1919-1922).
Παρατίθεται σχετική εικόνα.
Πεισματώδης αγών:
«Το Καλέ Γκρότο είναι γυμνόν όλον βράχους και καταλήγει εις δύο απότομες κορυφές η μία πλησίον της άλλης».
Οι τούρκοι είναι υψηλά ταμπουρωμένοι εις τα χαρακώματά τους. Τις εφόδους, με την λόγχην, των δικών μας διαδέχονται αντεπιθέσεις εκείνων…… «Το Αέρα-Αέρα» των δικών μας διαδέχεται το «Γιάλα-Γιάλα» των τούρκων.
«Το Γιάλα είναι στρατιωτικόν πρόσταγμα εφόδου εις το όνομα του Αλλάχ. (= Για Αλάχ, και έμεινε Γιάλα)…….Οι Στρατιώτες μας όμως αποφασισμένοι να νικήσουν ορμούν αλληλοδιαδόχως εναντίον των εχθρικών θέσεων, ανατρέποντες τον εχθρόν, ο οποίος διεκδικεί το έδαφος σπιθαμήν προς σπιθαμήν. (Αναμνήσεις Συνταγματάρχου ε.α. Νικολάου Νικολοπούλου και Ιστορία 43ου Συντάγματος Πεζικού).
Εν Καμενιάνοις τη 12η Μαρτίου 2025
Φωτόπουλος Δ. Γεώργιος – Γεωργάκης
Εκ Μεγάλης Βρύσης Καμενιάνων Καλαβρύτων
