Οδοντωτός το τρένο της τέχνης» – 128 Χρόνια Οδοντωτός
Στις 10 Μάρτιου του 1896, το όραμα του Χαρίλαου Τρικούπη έγινε πραγματικότητα, με την πραγματοποίηση του πρώτου δρομολογίου του Οδοντωτού σιδηρόδρομου, ενός έργου που θεωρείται κατασκευαστικός άθλος ακόμη και για τα σημερινά δεδομένα.
Έκτοτε, εκατομμύρια επιβάτες έχουν κάνει τη μαγευτική διαδρομή των 22 χιλιομέτρων, που ξεκινά από το παραθαλάσσιο Διακοπτό, διασχίζει το φαράγγι του Βουραϊκού που είναι ενταγμένο στο παγκόσμιο Δίκτυο Γεωπάρκων (GGN) της Unesco, περνά από το χωριό Ζαχλωρού και καταλήγει στα Καλάβρυτα σε περίπου μία ώρα.
Ο Οδοντωτός πήρε το όνομά του από τον οδοντωτό άξονα που έχει τοποθετηθεί ανάμεσα στις σιδηροτροχιές, με την βοήθεια το οποίου σκαρφαλώνει στις μεγάλες κλίσεις και έτσι καταφέρνει να αναρριχηθεί από το επίπεδο της θάλασσας σε υψόμετρο 750 μέτρων.
Το μοναδικό φαράγγι του Βουραϊκού με τον οδοντωτό σιδηρόδρομο να τον διασχίζει δημιουργεί το σκηνικό για την ανάδειξη του τοπικού πλούτου.
Μία από τις πιο μαγευτικές και περιπετειώδεις διαδρομές με τραίνο στον κόσμο, είναι αυτή που χαρίζει στους επιβάτες του από τις 10 Μαρτίου 1896 (όταν και εγκαινιάστηκε), ο Οδοντωτός σιδηρόδρομος Διακοπτού – Καλαβρύτων, που με τα «δόντια» του έχει τη δυνατότητα να «σκαρφαλώνει» ψηλά, αψηφώντας τις μεγάλες κλίσεις του εδάφους.
Ξεκινώντας από το Διακοπτό και διασχίζοντας το φαράγγι του Βουραϊκού πραγματοποιεί στάσεις στις τοποθεσίες Νιάματα και Τρικλιά. Στο μέσο περίπου τις διαδρομής, μετά από 12 χλμ. πραγματοποιεί στάση στο χωριό Κάτω Ζαχλωρού εξυπηρετώντας τους επισκέπτες της Μονής του Μεγάλου Σπηλαίου. Στην συνέχεια μετά από 18 χλμ. διαδρομής πραγματοποιεί στάση κάτω από το χωριό Κερπινή και τέλος έχοντας διανύσεις συνολικά 22,35 χλμ καταλήγει, μετά από 60 λεπτά, στην μαρτυρική πόλη των Καλαβρύτων σε υψόμετρο 756 μέτρων.
Τo Διακοπτό, τα Καλάβρυτα και η ευρύτερη περιοχή αποτελούν τουριστικό προορισμό για όλες τις εποχές του χρόνου. Πρόκειται για έναν τόπο με ιστορία και απαράμιλλες φυσικές ομορφιές, που διαθέτει θρησκευτικά, ιστορικά, αρχαιολογικά, φυσιολατρικά και τουριστικά αξιοθέατα και το φημισμένο χιονοδρομικό κέντρο το οποίο διαθέτει σύγχρονες εγκαταστάσεις, με επισκέπτες από όλο τον κόσμο και βέβαια τις πανέμορφες και πεντακάθαρες παραλίες της Αιγιάλειας.
Χαρακτηριστικό του Οδοντωτού είναι τα λιγοστά ευθύγραμμα τμήματα της διαδρομής, σε αντίθεση με τα πολλά καμπύλα, όπου το έδαφος είναι ιδιαίτερα απόκρημνο. Η ταχύτητα στη συμβατική χάραξη φτάνει τα 40 χλμ. την ώρα και στην οδοντωτή τα 12, ενώ η μέγιστη κλίση σε ορισμένα σημεία αγγίζει το 17,5%. Στη διαδρομή αυτή διασχίζει τούνελ, μικρούς και μεγάλους καταρράκτες και το εντυπωσιακό τοπίο του Βουραϊκού. Ο Οδοντωτός έχει εύρος γραμμής 75 εκατοστά και είναι η στενότερη σιδηροδρομική γραμμή στην Ελλάδα.
Η ΜΑΚΡΑ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΟΔΟΝΤΩΤΟΥ
Η ιστορία του Οδοντωτού σιδηροδρόμου, μας πάει πίσω στην Ελλάδα του Χαρίλαου Τρικούπη, τότε που ως πρωθυπουργός της χώρας θέλησε να δημιουργήσει τοπικά σιδηροδρομικά δίκτυα, δίπλα στο κυρίως σιδηροδρομικό δίκτυο, διαβλέποντας ότι το «μικρό» τρένο έχει μεγαλύτερη ευελιξία – κάτι σημαντικό για μια ορεινή χώρα – αλλά και ότι είναι πιο οικονομικό στην κατασκευή του. Έτσι, το Μάρτιο του 1889 αποφασίστηκε η κατασκευή της γραμμής από το Διακοπτό στα Καλάβρυτα και η μελέτη ανατέθηκε σε Γάλλους επιστήμονες, ενώ η σύμβαση της κατασκευής του δικτύου του οδοντωτού και της εκμετάλλευσής του για 92 χρόνια ανατέθηκε στην εταιρεία Σιδηρόδρομοι Πειραιώς-Αθηνών-Πελοποννήσου (ΣΠΑΠ).
Τα έργα κατασκευής του σιδηρόδρομου άρχισαν το 1889, ενώ τα εγκαίνιά του έγιναν στις 10 Μαρτίου 1896. O Μουντζούρης (ονομασία που του απέδωσαν στην αρχή καθώς λειτουργούσε με ατμοκίνηση) ενσωματώθηκε τόσο καλά στο φυσικό περιβάλλον, που μοιάζει σαν να ήταν πάντα εκεί. Ο τρόπος της κατασκευής του δεν επιβάρυνε το οικοσύστημα του φαραγγιού. Με το ξύλο και την πέτρα της περιοχής, οι τεχνικοί έκαναν για χάρη του τραίνου έργα που νομίζει κανείς ότι τα έφτιαξε η φύση από μόνη της.
Ο Οδοντωτός χρησιμοποιούσε αρχικά έξι αυτοκινητάμαξες, σχεδιασμένες και κατασκευασμένες ειδικά για τον ελληνικό οδοντωτό σιδηρόδρομο και προσαρμοσμένες στο περιβάλλον του δικτύου (στις κλίσεις, τις καμπύλες της γραμμής, το ύψος των σηράγγων, την αντοχή των γεφυρών και των σιδηροτροχιών).
Το 1967 το δίκτυο απέκτησε τρεις ακόμη συρμούς, κατασκευασμένους στο γαλλικό εργοστάσιο Decauville, βάσει των σχεδίων του οίκου Billard. Η ατμήλατη έλξη καταργήθηκε εντελώς και ο χρόνος της διαδρομής μειώθηκε στα 70 λεπτά. Το 1996, επ’ ευκαιρία του εορτασμού των εκατό χρόνων λειτουργίας του οδοντωτού, μετά από εισήγηση του Συλλόγου Φίλων του Σιδηροδρόμου (ΣΦΣ) και των πόλεων Διακοφτού και Καλαβρύτων, ανακατασκευάζεται η ατμάμαξα ΔΚ 8001 που βρισκόταν μέχρι τότε στο σταθμό των Καλαβρύτων σαν μουσειακό έκθεμα. Έτσι, σε ειδικές και πολύ σπάνιες περιπτώσεις, ο οδοντωτός μπορεί σήμερα να λειτουργήσει με ατμήλατη έλξη.
Στις 19 Μάιου του 2003 ξεκίνησε μια εκτεταμένη ανακατασκευή του δικτύου, που εκσυγχρόνισε τη γραμμή και βελτίωσε σημαντικά την άνεση του ταξιδιού. Στα συμβατικά τμήματα της διαδρομής έγινε πλήρης αντικατάσταση των σιδηροτροχιών, των συρμών και των στρωτήρων, ενώ επίσης ενισχύθηκαν όλες οι μεταλλικές γέφυρες και αρκετές αντικαταστήθηκαν και συντηρήθηκαν. Τα τακτικά δρομολόγια ξεκίνησαν τον Ιούλιο του 2009 με τις νέες Ελβετικής κατασκευής αυτοκινητάμαξες STADLER που έχουν να επιδείξουν ό,τι πιο σύγχρονο και ασφαλές υπάρχει στον σιδηρόδρομο αυτής της μορφής και φιλοξενούν 110 συνολικά επιβάτες.
Όλα αυτά τα χρόνια της λειτουργίας του δεν έχει σημειωθεί το παραμικρό ατύχημα και ο Οδοντωτός σήμερα συγκαταλέγεται ανάμεσα στα πιο διάσημα τρένα του κόσμου.
Πηγή: aigiorama.gr
