Εν Καμενιάνοις τη 2α Μαΐου 2024
Εις μνήμην Αυτών που εθυσιάστηκαν για την Πατρίδα
Επλέξαμε στεφάνι
με δάφνες κι’ αγριολούλουδα
βγαλμένα απ’ το Μπιζάνι.
Συνέχεια του από 29-4-2024 δημοσιεύματός μου υπό τον τίτλον: Η Απελευθέρωσις των Ιωαννίνων.
- «Ο Στρατός Ηπείρου ενισχυμένος πλέον διέθετε διά την τελικήν επίθεσιν: Τέσσαρες Μεραρχίες μίαν Ταξιαρχίαν, ένα Σύνταγμα Ιππικού, καθώς και διάφορα αποσπάσματα.
Παραλλήλως το Γενικόν Στρατηγείον προετοίμαζε μεθοδικώς το τελικόν σχέδιον ενεργείας, το οποίον αποσκοπούσε εις την ευρείαν υπερκέρασιν από δυτικά της ωχυρωμένης τοποθεσίας και εις την κατάληψιν των Ιωαννίνων. Ταυτοχρόνως με επιθετικές ενέργειες εις τον κεντρικόν και εις τον ανατολικόν τομέα, το Γενικόν Στρατηγείον επεδίωκε την παραπλάνησιν του εχθρού και την καθήλωσιν των δυνάμεων, οι οποίες αμύνονταν εκεί. Ο Στρατός Ηπείρου κατενεμήθη εις δύο Τμήματα διά την εφαρμογήν του ανωτέρω σχεδίου.
Το Α΄ Τμήμα Στρατιάς, το οποίον θα διεξήγαγε, μαζί με την II Μεραρχίαν, αγώνα κατατριβής διά την αγκύστρωσιν του εχθρού εις το ανατολικόν και νότιον μέτωπον και το Β΄ Τμήμα Στρατιάς, το οποίον θα επετίθετο κατά του δεξιού της ωχυρωμένης τοποθεσίας.
Το πρωί της 19ης Φεβρουαρίου άρχισεν η προπαρασκευή πυρών πυροβολικού εναντίον προκαθωρισμένων στόχων εις το Μπιζάνι και εις την Καστρίτσαν. Είχε προηγηθεί από την 16ην Φεβρουαρίου προσβολή τουρκικών στόχων εις τους Αγίους Σαράντα από την Μοίραν Ιονίου, εντεταγμένες και αυτές εις το σχέδιον παραπλανήσεως, ενώ την 18ην και την 19ην Φεβρουαρίου επραγματοποιήθη επιδεικτική απόβασις Ελληνικών Τμημάτων εις τους Αγίους Σαράντα. Παραλλήλως, το Β΄ Τμήμα συνεκεντρώθη με κάθε μυστικότητα απέναντι από τον τομέα Μανολιάσα – Άγιος Νικόλαος – Τσούκα.
- Από το πρώτο φως της επομένης (20 Φεβρουαρίου) οι τρεις φάλαγγες του Β΄ Τμήματος Στρατιάς εξαπέλυσαν αιφνιδιαστικήν επίθεσιν με μεγάλην σφοδρότητα. Με μίαν τολμηράν και βαθείαν διείσδυσιν εις τον δυτικόν τομέα της τοποθεσίας, το 1ον Σύνταγμα Ευζώνων (8ον και 9ον Τάγματα Ευζώνων), το οποίον αποτελούσε την εμπροσθοφυλακήν της 2ας Φάλαγγος, κατώρθωσε να καταλάβη το χωριό Πεδινήν τις απογευματινές ώρες και να συνεχίση την καταδίωξιν των εχθρικών τμημάτων προς τα Ιωάννινα.
Παρατίθεται σχετική φωτογραφία.
Τα Τάγματα Ευζώνων δεν εσταμάτησαν εκεί, παρά την Διαταγήν του Διοικητού της 2ας Φάλαγγος για ανακοπήν της κινήσεώς των, αλλά εσυνέχισαν την καταδίωξιν. Έτσι, με προτροπήν του Ταγματάρχου Πεζικού Ιωάννου Βελισσαρίου, Διοικητού του 9ου Τάγματος Ευζώνων, κατέλαβαν τον Άγιον Ιωάννην. Η είδησις ότι Ελληνικές Δυνάμεις έφθασαν έξω από τα Ιωάννινα έπεισε την τουρκικήν διοίκησιν για το μάταιον της συνεχίσεως του αγώνος. Εις τις 23.00 ο Εσσάτ Πασάς έστειλεν εις το Γενικόν Στρατηγείον πρότασιν παραδόσεως του τουρκικού στρατού, χωρίς να γνωρίζη ότι εις το Μπιζάνι και εις τον υπόλοιπον ανατολικόν τομέα οι τουρκικές δυνάμεις διετήρουν ακέραιες τις θέσεις των, αφού οι Εύζωνοι είχαν φροντίσει να καταστρέψουν τις τηλεφωνικές γραμμές, διακόπτοντας έτσι την επικοινωνίαν της πόλεως, με τα οχυρά. Την 04.30 ώραν της 21ης Φεβρουαρίου οι απεσταλμένοι του Εσσάτ Πασά, συνοδευόμενοι από τον Βελισσαρίου, έφθασαν εις την έδραν του Στρατηγείου, εις το Χάνι Εμίν Αγά.
- Ο Αρχιστράτηγος Κωνσταντίνος απεδέχθη την άνευ όρων παράδοσιν των τούρκων και διέταξε την κατάπαυσιν του πυρός. «Έτσι την 09.00 ώραν της 21ης Φεβρουαρίου το Σύνταγμα Ιππικού υπό τον Υποστράτηγον Σούτσον εισήλθεν εις τα Ιωάννινα, κάτω από τις επευφημίες των κατοίκων της πόλεως». (Γ.Ε./Δ.Ι.Σ.).
Ειδικώτερον γράφουν:
α. Αθανάσιος Τσεκούρας μέλος του Ηπειρωτικού Κομιτάτου, για την Απελευθέρωσιν της Ηπείρου.
Παρατίθεται σχετική φωτογραφία:
«… Μελίσσι ο κόσμος, όσο και αν το περίμενε αιώνες, του φαίνεται απίστευτο και ας το βλέπη και ας το ζη! Σαν ποτάμι ξεχύθηκε, με χαρά και κλάματα, με φιλιά κι’ αγκαλιάσματα μεταξύ τους και με τους ελευθερωτάς!
Με το σύνθημα του Σούτσου:
– Ακόμη φοράτε φέσια;
Αμέσως κοκκίνησεν η πλατεία και οι δρόμοι από αυτά, που περιφρονημένα μαζί με τη σκλαβιά, πετιούνται και πατιούνται ως σύμβολο της πεντακοσιόχρονης τυραννίας….».
β. Γκυ Σαντεπλέρ, σύζυγος του Γάλλου Προξένου στα Γιάννενα, συγγραφέας του βιβλίου: «Τα Ιωάννινα πολιορκημένα».
Παρατίθεται σχετική φωτογραφία.
[«Αυγή νέα μεταξύ όλων, αυτή η αυγή, αυγή ιστορική!
Η πόλις, η οποία από πέντε ήδη αιώνων διετέλει υπό την ξενικήν κατάθλιψιν, η πόλις που εκοιμήθη Τουρκική και οθωμανική εξύπνησεν Ελληνική και Χριστιανική!….».
«Από της πρωΐας ο Στρατηγός Σούτσος με πρωτοπορείαν του Ελληνικού Στρατού, η οποία εστάθμευσε χθες το βράδυ εις τον Άγιον Ιωάννην, ήλθε για να καταλάβη τα Ιωάννινα….
Ο Έλλην Διάδοχος παρήγγειλεν, εις τον Εσσάτ Πασάν ότι η πόλις έπρεπε να παραδοθή άνευ όρων….
Δεν υπήρχεν αντίστασις, δεν ηδύνατο άλλως να υπάρξη….».
Τότε ηκούσθη η απερίγραπτος φωνή της απελευθερώσεως, ο ίλιγγος του ενθουσιασμού….».
«Όλοι έκλαιαν, εγελούσαν, ενηγκαλίζοντο αλλήλοις, οι νέοι και οι γέροι, πλούσιοι και πτωχοί.
Τρελλά με λυγμούς εις την φωνήν, με μανίαν ή με έκστασιν εφώναζαν: Ζήτω η Ελλάς, Ζήτω ο Ελληνικός Στρατός, Ζήτω ο Διάδοχος Κωνσταντίνος….».
Εις μίαν στιγμήν το έδαφος εκαλύφθη από ερυθρά κουρέλια. Καθένας έβγαζεν από το κεφάλι του το φέσι το οποίον διά της βίας, το έσχιζε και έρριπτε κατά γης τα κομμάτια του….»].
γ. Σπύρος Μελάς της Ακαδημίας Αθηνών εις το βιβλίον του οι πόλεμοι 1912-1913.
«Ιαχή απερίγραπτη σηκώθηκε από την μίαν άκρη στην άλλη στα Σώματα που είχανε περισφίξει από βραδύς το Μπιζάνι, όταν, ξημερώνοντας, είδαν οι άντρες να κυματίζουν στα οχυρά οι άσπρες σημαίες κι’ ακούσθηκε μια μυριόστομη και θυελλώδης κραυγή – Ζήτω ο Κωνσταντίνος!
Τα ευζωνάκια φώναζαν «Χριστός Ανέστη» και αγκαλιάζονταν κι’ άλλαζαν φιλιά, με τα δάκρυα στα μάτια. Στις εννιά το πρωΐ τρεις ίλες ιππικού, με επί κεφαλής τον Υποστράτηγον Σούτσον και μαζί με αυτές οι απεσταλμένοι αντιπρόσωποι του Κωνσταντίνου για την υπογραφήν του πρωτοκόλλου της παράδοσης Γιάννης Μεταξάς και Ξενοφώντας Στρατηγός, μπήκανε στα Γιάννενα. Ο λαός ρίχτηκε στ’ άλογα, τα ’πιασαν από τα χαλινάρια, φιλούσαν τις μπότες των Αξιωματικών και των Ιππέων και σκίζανε, τα φέσια τους (= τούρκικα φέσια). Σημειωτέον ότι τα τούρκικα φέσια επέβαλλαν βιαίως οι Τούρκοι.
δ. Ο ιστοριοδίφης Γεώργιος Αχιλ. Παπαδημητρίου εις την εφημερίδα ΕΣΤΙΑΝ 18 Φεβρουαρίου 2012 γράφει:
«Το απόγευμα της ιδίας ημέρας (20-2-1913) το Ευζωνικόν Σύνταγμα προήλασε ραγδαίως και έφθασεν έξω από την πόλιν των Ιωαννίνων. Το (9ον) Τάγμα του ήρωα των πολέμων του αδάμαστου Βελισσαρίου κατέλαβε την νοτίαν είσοδον της πόλεως (Άγιος Ιωάννης). Ο Εσσάτ Πασάς την ιδίαν νύκτα εζήτησεν επαφήν να παραδώση την πόλιν με ολόκληρον την Φρουράν άνευ όρων. Σε λίγον το Ιππικόν μας εισέρχεται στην πόλη με προπορευόμενον τον διοικητήν του Σούτσον και το Επιτελείον του. Ο κόσμος ξεχύνεται στους δρόμους πανηγυρίζοντας. Του φαίνεται απίστευτον! Κάποια στιγμή ακούγεται η φωνή του Σούτσου. «Ακόμα φοράτε φέσια; Και αμέσως κοκκινίσεν η πλατεία και οι δρόμοι από αυτά που περιφρονημένα μαζί με τη σκλαβιά, πετιούνται και πατιούνται ως σύμβολα της πεντακοσίων σχεδόν ετών τυραννίας!
Και ο Σούτσος πριν μεταβεί στην Εκκλησίαν για την Δοξολογίαν μεταβιβάζει Διαταγήν του Αρχιστρατήγου Διαδόχου: Να γίνη ειρηνική μεταβίβασις των εξουσιών από τους Τούρκους στους Έλληνες και να περιφρουρηθούν όλοι απολύτως με όλη την περιουσίαν των, αλλά και η πόλις γενικότερα από κάθε κακοποιό στοιχείο».
Εδώ κατά την γνώμην μου φαίνεται το μεγαλείον της Ελληνικής Φυλής από τον Έλληνα Αρχιστράτηγον μέχρι και τον τελευταίον Στρατιώτην.
Στόχος κατά τον πόλεμον είναι να κερδίσωμε τον Πολιτικόν σκοπόν του Πολέμου και όχι η εκδίκησις.
- ΗΜΕΡΑ ΘΡΙΑΜΒΟΥ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΕΙΟΥ ΤΗΣ ΦΥΛΗΣ ΜΑΣ.
α. Την 22αν Φεβρουαρίου ε.ε. συνεπληρώθησαν εκατόν ένδεκα (111) έτη από την θριαμβευτικήν είσοδον εις τα Ιωάννινα του Στρατηλάτη Διαδόχου του Ελληνικού Θρόνου, Κωνσταντίνου του Α΄, (Ιστορικώ Δικαιώματι ΙΒ΄).
β. 22 Φεβρουαρίου 1913: Ο Εσσάτ Πασάς παραδίδει εις τον Στρατηλάτην το σπαθί του και την πόλιν των Ιωαννίνων με τριάντα χιλιάδες (30.000) στρατόν.
Παρατίθενται σχετικές φωτογραφίες.
γ. [Εις συνδιάλεξιν του ανταποκριτού της Εφημερίδος ΕΣΤΙΑ Νικολάου Καρβούνη με τον Εσσάτ Πασάν, δημοσιεύεται ο εξής διάλογος:
– «Επιτρέψατέ μου, στρατηγέ μου, να σας εκφράσω τον θαυμασμόν μας γενικώς διά την υπερήφανον άμυνα, την οποίαν αντετάξατε κατά των στρατευμάτων μας….
– Ευχαριστώ διά την φιλοφρόνησιν, αλλά εις εμέ μάλλον επιβάλλεται να σας εκφράσω τον ειλικρινή μου θαυμασμόν διά τον νέον Στρατόν σας. αν αι προσπάθειαί μου διά την υπεράσπισιν της γενεθλίου μου πόλεως δεν εστέφθησαν υπό επιτυχίας, παρηγορούμαι αναλογιζόμενος ότι επολέμησα κατά πνευματώδους και πολυμηχάνου Στρατηγού, κατά Στρατού ηρωϊκού, αξίου μεγάλων παραδόσεων. Βεβαιωθείτε ότι δεν κατατρίβομαι εις μάταια κομπλιμέντα. οι Αξιωματικοί σας επέδειξαν ανδρείαν ηρωϊκήν και ορμήν την οποίαν εζήλευσαν. Σας επαναλαμβάνω ότι είμαι τουλάχιστον ευχαριστημένος διότι η φορά των πραγμάτων με έφερεν ηττημένον από τοιούτον Στρατόν»] (ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ 1912-13).
Παρατίθεται σχετική φωτογραφία του Στρατηγού Εσσάτ Πασά υπερασπιστού των Ιωαννίνων.
δ. Ειρήσθω εν παρόδω ότι «ο Εσσάτ Πασάς (1862-1952) – κατά που γράφει ο Δρ. Δημήτρης Σταθακόππουλος Δρ. Παντείου Πανεπιστημίου – Οθωμανολόγος, ήταν συμμαθητής του Στρατηλάτη Διαδόχου Κωνσταντίνου εις την Στρατιωτικήν Ακαδημίαν του Βερολίνου και βρέθηκαν αντίπαλοι στο Μπιζάνι, στα Γιάννενα». Εις την ιδίαν Σχολήν είχαν φοιτήσει από Ελληνικής πλευράς ο Ιωάννης Μεταξάς (1871-1941) και από τουρκικής πλευράς ο Βεχήπ Μπέης (1877-1940), αδελφός του Εσσάτ Πασά. Ο Βεχήπ Μπέης την εποχή κατά την οποίαν επολιορκείτο το Φρούριον των Ιωαννίνων ήταν διοικητής Πυροβολικού του Φρουρίου, ο οποίος έφερε και την ευθύνην της τεχνητής οχυρώσεως του φρουρίου από τον καιρόν της ειρήνης, υπό την επίβλεψιν του Γερμανού Στρατηγού φον ντερ Γκολτς (Γ.Ε.Σ./Δ.Ι.Σ.).
ε. Εις ό,τι αφορά την μεγαλοπρεπεστάτην είσοδον του Στρατηλάτη Κωνσταντίνου εις την πόλιν των Ιωαννίνων την 22αν Φεβρουαρίου 1913, ο Σπύρος Μελάς της Ακαδημίας Αθηνών εις το βιβλίον του «Οι Πόλεμοι 1912-1913», γράφει:
- «…. Κατά την μάχην των Ιωαννίνων τα στοιχεία τα οποία ωδήγησαν εις την επιτυχή εκτέλεσιν του σχεδίου ενεργείας ήταν η ταχύτητα, η αποφασιστικότητα και η τόλμη των Ελληνικών Τμημάτων. Παράλληλα, το σχέδιον παραπλανήσεως, αλλά και η επίτευξις πλήρους μυστικότητος κατά την μεταφοράν των δυνάμεων για την εκτέλεσιν της υπερκεράσεως, επέτυχαν τον επιδιωκόμενον αιφνιδιασμόν της τουρκικής διοικήσεως. Πρέπει να τονισθή ότι η αμυντική τοποθεσία των Ιωαννίνων εθεωρείτο εκείνην την εποχήν απόρθητος» (Γ.Ε.Σ./Δ.Ι.Σ.).
- Η απελευθέρωσις των Ιωαννίνων άνοιξε διάπλατα τον δρόμον για την εκκαθάρισιν των περιοχών της υπολοίπου Ηπείρου.
Σημείωσις:
Παραθέτω εισέτι φωτογραφίες:
α. Υποστρατήγου Γεωργίου Καλογεροπούλου του Χρήστου, γεν. εν έτει 1881 εις Καμενιάνους Καλαβρύτων.
Ούτος κατά τον Α΄ Βαλκανικόν Πόλεμον υπηρετούσε ως μόνιμος Λοχίας Πυροβολικού, πλην μετά την μάχην του Σαρανταπόρου ανδραγάθησε και προήχθη εις Αξιωματικόν.
Περισσότερα κατά το Φιλολογικόν Μνημόσυνον αυτού, το οποίον προετοιμάζει ο Σύλλογός μας για τους προσεχείς θερινούς μήνες. Υπήρξε και αυτός Μπιζανομάχος ως Αξιωματικός.
β. Μπιζανομάχου Κυριακοπούλου Κυριάκου του Θεοδώρου, γεν. εν έτει 1884 εις Καμενιάνους Καλαβρύτων.
– Της συζύγου αυτού Βαρβάρας, το γένος Φωτοπούλου ή Παναγοπούλου, δισεγγονής του Φιλικού και πρώτου Δημογέροντος των Καμενιάνων μετά την Απελευθέρωσιν 1828, Γεωργακοπούλου ή Φωτοπούλου Φωτίου ή Φώτη του Γεωργάκη.
Από πλευράς της γιαγιάς της Ρεβέκκας ήτο δισεγγονή του Φιλικού Αλεξάνδρου Παρασκευοπούλου Φιλικού εκ Δροβολοβού.
– Υιού των προαναφερομένων Κυριακοπούλου Δημητρίου, γεν. εν έτει 1921 εις Καμενιάνους Καλαβρύτων.
Ούτος, κατά που γράφει το Γ.Ε.Σ./Β1/5, «σκοτώθηκε την 09 Σεπτεμβρίου 1947 στο Λουτράκι, ένεκα εκπυρσοκρότησης όπλου κατά την διάρκειαν επιθεώρησης, ενώ υπηρετούσε στον 718 Λόχον Μηχανικού».
Σχετικόν κείμενόν μου εφιλοξένησεν με απλοχεριάν η Έγκριτος Εφημερίς KalavrytaΡress του κ. Καμπέρου Χρήστου την 14ην Μαΐου 2023 υπό τον τίτλον: «Μία ακόμη Καμενιανίτικη οικογένεια εις τις επάλξεις της ευθύνης».
Εκεί φαίνεται περίτρανα ότι η Βαρβάρα σύζυγος του Κυριάκου και μητέρα του Δημητρίου, με την έναρξιν του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου 1912 αποχαιρέτησε, με υψηλόν αίσθημα ευθύνης, τα επτά (7) αδέλφια της, τα οποία εστρατεύθησαν ταυτοχρόνως.
Ειρήσθω εν παρόδω ότι η Βαρβάρα ήτο και αδελφή του Μπιζανομάχου Φωτοπούλου ή Παναγοπούλου Ανδρέου, για τον οποίον κάνω λόγον εις το αμέσως προηγούμενον δημοσίευμά μου υπό τον τίτλον: «Η Απελευθέρωσις των Ιωαννίνων».
Φωτόπουλος Δ. Γεώργιος-Γεωργάκης
Εκ Μεγάλης Βρύσης Καμενιάνων Καλαβρύτων
