«Η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΠΟΦΑΣΗ της 9ης ΜΑΡΤΙΟΥ 1821 στα ΜΑΖΕΪΚΑ ΚΑΛΥΒΙΑ ως Κορυφαία Επαναστατική Πράξη και ρήξη με την Οθωμανική Εξουσία» ΟΜΙΛΙΑ Του κ. ΠΑΝΑΓΙΩΤΗ ΜΠΑΛΦΟΥΣΙΑ, καθηγητή Φυσικού στις 9 Μαρτίου 2024 στην Κλειτορία.
Δείτε βίντεο την Ομιλία
Ομιλία για την 9η Μαρτίου 1821 του καθηγητή Φυσικού Παναγιώτη Μπαλφούσια
Μεγάλη Γιορτή σήμερα για την Κλειτορία Καλαβρύτων! Γιορτή Τοπική, Εθνικής, όμως, σημασίας, που πρόσφατα ξεκίνησε και γίνεται πλέον Θεσμός. Μια Γιορτή, που ανοίγει την Αυλαία των Επετειακών Εκδηλώσεων του Δήμου Καλαβρύτων για τα 203 Χρόνια Εθνικής Παλιγγενεσίας. Τιμούμε σήμερα ένα μεγάλο Ιστορικό Γεγονός, όπως αυτό καταγράφεται στα Ιστορικά κείμενα και Απομνημονεύματα της Επανάστασης. Τιμούμε την Ιστορική Απόφαση, που πάρθηκε εδώ, στα Μαζέϊκα Καλύβια, στο θρυλικό Χάνι του Δαφαλιά, την 9η Μαρτίου 1821, από τους Αρχιερείς και Προεστούς της Αχαϊας, να μην υπακούσουν στη Διαταγή του Πασά, να πάνε στην Τριπολιτσά. Πρόκειται για μια κορυφαία Επαναστατική Πράξη, που άνοιξε ανεπιστρεπτί το δρόμο για την έναρξη του Μεγάλου «Ξεσηκωμού» του Γένους. Παράλληλα, τιμούμε, σήμερα, με σεβασμό τους Πρωταγωνιστές αυτών των Γεγονότων. Με πρώτο, τον Ιεράρχη Παλαιών Πατρών Γερμανό, κορυφαία μορφή και σύμβολο της Επανάστασης του 1821. Μυημένος από το 1818 στη Φιλική Εταιρεία, συνέβαλε καθοριστικά στην προετοιμασία και την κήρυξη του Αγώνα, ενώ ανέπτυξε στη συνέχεια έντονη πολιτική και διπλωματική δράση. – Ας δούμε, όμως, την Ιστορική πορεία και εξέλιξη αυτών των Γεγονότων !!! – Επαναστατικός αναβρασμός επικρατεί από τις αρχές του 1821. Ο Παπαφλέσσας οργώνει το Μοριά και μιλά για Εξέγερση. Ο Κολοκοτρώνης περνά από τη Ζάκυνθο στη Μάνη. Οι ιδέες της Φιλικής Εταιρίας δονούν τις ψυχές των σκλαβωμένων ραγιάδων, που διψούν για Λευτεριά. Στη Μυστική Συνέλευση της Βοστίτσας,( 26-30 Ιανουαρίου 1821), οι Κεφαλές του Μοριά παίρνουν αποφάσεις για την προετοιμασία και έναρξη του Αγώνα. Οι συμμετέχοντες αποφασίζουν, ακόμα, σύμφωνα με το 11ο Άρθρο των Πρακτικών της Συνέλευσης, που δεν σώζονται, ότι, αν κληθούν στην Τριπολιτσά, να μην πάνε, αλλά να κηρύξουν Επανάσταση: «να το κτυπήσωσι εις το λεβέντικον», όπως γράφει ο Πρωτοσύγκελος Αμβρόσιος Φραντζής, που συμμετείχε στη Συνέλευση. Οι πληροφορίες για επικείμενο κίνημα των ραγιάδων ανησυχούν σοβαρά τις Οθωμανικές Αρχές. Γι’ αυτό, το Φεβρουάριο του 1821 προσκαλούνται οι Πρόκριτοι και Αρχιερείς του Μοριά να μεταβούν άμεσα στην Τριπολιτσά, τάχα για έκτακτη Σύσκεψη. Στην πραγματικότητα, όμως, θέλουν να τους παγιδεύσουν, για να προλάβουν την επαπειλούμενη Εξέγερση. Από τους προσκληθέντες, οι περισσότεροι συμμορφώνονται. Δεν υπακούουν οι σημαντικότεροι Αχαιοί, τηρώντας την Απόφαση της Συνέλευσης της Βοστίτσας. Οι πιέσεις, όμως, εντείνονται. Έτσι ο Παλαιών Πατρών Γερμανός στις 27 Φεβρουαρίου 1821, Κυριακή της Ορθοδοξίας, ξεκινά από την Πάτρα, δήθεν για την Τρίπολη. Στην Αγία Λαύρα συναντά τον Αιγιώτη Προεστό, Ανδρέα Λόντο, τον Επίσκοπο Κερνίκης Προκόπιο και τους Καλαβρυτινούς Προεστούς. Όλοι βλέπουν «προφανή και άφευκτον τον κίνδυνον», για τους ίδιους και την προοπτική της Εξέγερσης. Ήδη, ο Υψηλάντης είχε κηρύξει επίσημα στις 24 Φεβρουαρίου 1821 την Επανάσταση στη Μολδοβλαχία, για την οποία φαίνεται ότι είχαν αόριστες πληροφορίες. Ενδεικτική των προθέσεων τους είναι η ιδιόχειρη Επιστολή του Π.Π. Γερμανού, υπογεγραμμένη και από τους παραπάνω κληρικούς και προεστούς, που στέλνουν στις 7 Μαρτίου 1821 στον Κανέλλο Δεληγιάννη, στα Λαγκάδια, όπου τονίζουν ότι: κρίνουν ασύμφορη, την άφιξή τους στην Τριπολιτσά, για να μην ριψοκινδυνεύσουν, τη στιγμή, που η Εξέγερση προετοιμάζεται και η Βλαχία ξεσηκώθηκε… Ωστόσο, για να μην κινήσουν υποψίες στις Αρχές, που τους πιέζουν, στις 9 Μαρτίου 1821, ο Παλαιών Πατρών Γερμανός, ο Επίσκοπος Κερνίκης Προκόπιος και οι Προεστοί Ανδρέας Λόντος, Ανδρέας Ζαϊμης, Ασημάκης Φωτήλας, Σωτήρης Χαραλάμπης και Σωτήρης Θεοχαρόπουλος ξεκινούν από τα Καλάβρυτα συνοδευόμενοι από έναν Τούρκο αξιωματικό και δώδεκα Τούρκους αστυνομικούς (ζαπτιέδες). Ακολουθούν τη δημόσια ημιονική οδό, που μέσω Κατσάνας και Λεβιδίου κατέληγε στην Τρίπολη. Σταματώντας στο Χάνι του Δημόπουλου, κοντά στη Βρώσθαινα, πληροφορούνται ότι οι ονομαστοί κλέφτες της Κατσάνας, Χονδρογιάννης και Γαλάνης βρίσκονται πάνοπλοι στο Γεφύρι του Αμπήμπαγα. Οι Τούρκοι Συνοδοί, φοβούμενοι ενέδρα , παρεκκλίνουν της πορείας τους και κατευθύνονται στα Μαζέϊκα Καλύβια, στον κάμπο του Αροανίου. Η Κλειτορία δεν υπήρχε τότε. Ο οικισμός αυτός ανήκε τότε διοικητικά στο «Καλέμι» του Καρνεσίου. Εκεί, διατηρούσε γνωστό Χάνι, ο Θανάσης Δαφαλιάς, ένας ευφυής, κοινωνικός και διπλωμάτης Χανιτζής, που ισορροπούσε με θαυμαστή δεξιοτεχνία ανάμεσα στην Κρατική Εξουσία και την «παραεξουσία» των Κλεφτών της Περιοχής. Στο Χάνι κατέλυσαν οι Προύχοντες, ενώ οι Τούρκοι σε παρακείμενες καλύβες. Εδώ, ο Π. Π. Γερμανός σκηνοθετεί την παραλαβή μιας πλαστής Επιστολής, σταλμένη δήθεν από Τούρκο φίλο τους, με το Μήνυμα ότι: «Αφεύκτως θανατώνονται, εάν έμβωσιν εις την Τριπολιτζάν», όπως σημειώνει στα Απομνημονεύματά του ο Ιεράρχης. Στο μεταξύ, οι φόβοι τους επιβεβαιώνονται. Ο Δαφαλιάς τους αποκαλύπτει μια τρομερή Είδηση, που την είχε μεταφέρει, πριν λίγο, ένα παιδί, δώδεκα χρονών, ο Κωνσταντίνος Αντωνόπουλος (ΨηλοΚωνσταντής ), που ερχόταν από την Τρίπολη: « Όλοι οι Προεστοί και Κληρικοί, που πήγαν στην Τριπολιτσά είχαν φυλακιστεί και σκόπευαν οι Τούρκοι να τους κρεμάσουν, όπως έμαθε από το θείο του, τον Επίσκοπο Χριστιανούπόλεως, τη στιγμή, που τον συνέλαβαν οι ζαπτιέδες» Ακολούθησε αγωνιώδης σύσκεψη στο Χάνι. Η απόφασή τους, να μην πάνε, ήταν προειλημμένη! Υπάρχει, όμως, τεράστια απόσταση ανάμεσα στη λήψη μιας απόφασης και στην τελική υλοποίησή της. Η τελευταία απαιτεί Θάρρος, Τόλμη, ανάληψη Ευθυνών. Και ο Π. Π. Γερμανός στις κρίσιμες εκείνες στιγμές, ενήργησε ως ισχυρή Ηγετική προσωπικότητα με αποφασιστικότητα, σύνεση και υψηλό αίσθημα Πατριωτισμού και Ευθύνης. Έτσι, με δεδομένη και την εμπειρία των Προεστών στη διαχείριση κρίσεων, λόγω της μακράς θητείας τους στο Θεσμό των Κοινοτήτων, πήραν τη δραματική απόφαση, να μην υπακούσουν στις Διαταγές του κατακτητή. Έτσι, έσωζαν τους ίδιους αλλά και την Επανάσταση. Στην αντίθετη περίπτωση, αν μετέβαιναν στην Τρίπολη, ο Αγώνας, χωρίς Ηγετικές Κεφαλές, ήταν χαμένος! Έμενε, όμως, η αποδέσμευση των Αρχόντων από τους Τούρκους συνοδούς. Την επικίνδυνη αυτή αποστολή ανέλαβε ο πατριώτης Θανάσης Δαφαλιάς, όπως μαρτυρείται από τη Λαϊκή Παράδοση, βαθιά ριζωμένη στη συνείδηση των ανθρώπων της Περιοχής μας. Αφού αποκοίμισε τους Τούρκους φρουρούς, μετά από γερή κρασοκατάνυξη, μαζί με τον ψυχογιό του τύλιξαν τις οπλές των αλόγων με προβιές, για να μην ακουστεί το ποδοβολητό τους στο πέτρινο καλντερίμι. Έτσι, αθόρυβα τους κατηύθυνε μέσω Καρνεσίου προς την Αγία Λαύρα, από ένα διαφορετικό δρόμο, λιγότερο πολυσύχναστο και κατά συνέπεια ασφαλέστερο. Ολοκληρώνοντας το σχέδιο του ο πολυμήχανος Δαφαλιάς, το πρωί καθησύχασε τους εξαγριωμένους Τούρκους λέγοντας ότι οι Άρχοντες έφυγαν χαράματα για την Τριπολιτσά! Για το σκοπό αυτό είχε τοποθετήσει δικούς του ανθρώπους κατά μήκος της διαδρομής στον Κρινοφυτινέϊκο και Λυκουρέϊκο κάμπο, που θα διαβεβαίωναν τους Τούρκους ότι συνάντησαν τους άρχοντες, που προπορεύονταν για την Τριπολιτσά. Έτσι, με τα τεχνάσματα και την αυτοθυσία του Δαφαλιά οι Αρχιερείς και οι Πρόκριτοι απομακρύνθηκαν με ασφάλεια. Ο Θανάσης Δαφαλιάς είναι ο δικός μας, Τοπικός Ήρωας. Μπορεί να έμεινε αφανής στην Ιστορία, υμνήθηκε, όμως στη Λογοτεχνία. Ενδεικτικά αναφέρω το Αφιέρωμα του Άγγελου Δόξα, στο Περιοδικό ΕΠΙΚΑΙΡΑ, 1974 και το Θεατρικό έργο, Τραγωδία Ιστορική, «Το πρώτον όπλον της Ελληνικής Επαναστάσεως» 1892, του Λεωνίδα Δογάνη. Τιμήθηκε, ακόμα, από τους Μαζαίους, για τη μεγάλη προσφορά του στον Αγώνα, καθώς τον εξέλεξαν πρώτο Δήμαρχό τους. Ωστόσο, η όλη αυτή Διαδρομή και Διαδικασία πλαισιώνεται και από άλλες απόψεις και πλούσια Παράδοση. Ανεξάρτητα, όμως, από το Μύθο, γιατί: – «και ο Μύθος κρύπτει νουν αληθείας», – αλλά και τις Παραδόσεις, Πηγές της Ιστορίας και θεμελιακά στοιχεία της Πολιτιστικής μας κληρονομιάς, η ΑΡΝΗΣΗ των Αρχόντων, την 9η Μαρτίου, συνιστά την Πρώτη, Κύρια και ουσιαστική ΠΟΛΙΤΙΚΗ Επαναστατική Πράξη. Η ΑΝΥΠΑΚΟΗ αυτή ήταν Πράξη ΑΠΕΙΘΕΙΑΣ στην Οθωμανική Εξουσία. Ήταν ΑΜΦΙΣΒΗΤΗΣΗ της Κυριαρχίας του Οθωμανικού Κράτους. Ήταν ΡΗΞΗ με τους Οθωμανούς, που ΝΟΜΙΚΑ συνιστούσε ΕΠΑΝΑΣΤΑΣΗ. Για αυτό και έχει τεράστια σημασία! Όπως σημειώνει χαρακτηριστικά ο Ιωάννης Φιλήμων: « Ο Γερμανός και οι σύντροφοί του αποφυγόντες την είσοδόν των εις Τριπολιτσάν, έσπρωξαν τα πράγματα, εις το χείλος της κρίσεως». Στην Αγία Λαύρα, όπου κατέφυγαν, μέσα σε μια θυελλώδη Σύσκεψη, που ακολούθησε (10-13 Μαρτίου 1821) : « Του Ασημάκη Φωτήλα προτείνοντος και του Σωτήρη Χαραλάμπη υποστηρίζοντος», κατά το Φιλήμονα, συμφώνησαν τελικά για την άμεση έναρξη του Αγώνα. Έτσι αποφάσισαν να φύγουν στις Επαρχίες τους και να αρχίσουν μυστική στρατολογία . «Η Επανάστασις είχε πλέον αποφασισθεί » κατά τον Ιστορικό Διονύσιο Κόκκινο. Μέσα σε αυτό το κλίμα, από τις 14 Μαρτίου, στα άγρια Καλαβρυτινά βουνά θα πέσουν οι πρώτες διατεταγμένες ντουφεκιές κατά των Τούρκων και θα ακουστεί αποφασιστικά η Ιαχή «Ελευθερία ή Θάνατος». Και εδώ, στην ηρωική Κατσάνα, πυκνά, ένοπλα διαδοχικά επεισόδια, στη Χελωνοσπηλιά, στη Φροξυλιά, στο Γεφύρι του Αμπήμπαγα, θα δυναμώσουν τον Επαναστατικό αναβρασμό. Αυτά θα κορυφωθούν τις επόμενες μέρες με την Πολιορκία και την Απελευθέρωση των Καλαβρύτων, στις 21 Μαρτίου 1821! Στην Ηρωική Γη των Καλαβρύτων είχε αρχίσει πλέον ο Επικός Αγώνας του 1821. Ένας Υπέρτατος Αγώνας, σκληρός, μακρύς και άνισος, για την Πατρίδα, τη Θρησκεία, το Δίκιο, τη Χιλιάκριβη Λευτεριά! Στον Αγώνα αυτό, θα πάρουν μέρος όλοι, ανεξαιρέτως, στηριγμένοι στις δικές τους δυνάμεις! Απέξω δεν θα μείνει κανείς! Γιατί, «ούτε ο μικρός εδύνατο να κάμη τι χωρίς τον μεγάλο, ούτε ο μεγάλος χωρίς τον μικρόν…», όπως σημειώνει ο Φωτάκος. Έτσι, οι Πρόγονοί μας με Λεβεντιά, μέσα από Αγώνες, αμέτρητες Θυσίες και Αίμα, θα επιτύχουν το ακατόρθωτο: Την ΠΑΛΙΓΓΕΝΕΣΙΑ! Την Απελευθέρωση της Ελλάδας από τον Οθωμανικό Ζυγό και τη δημιουργία μικρού στην αρχή, αλλά ελεύθερου και ανεξάρτητου κράτους! Τους οφείλουμε αιώνια Ευγνωμοσύνη! Το 2020 ο Σύλλογος Καλαβρυτινών Πειραιώς, «Η ΑΓΙΑ ΛΑΥΡΑ», υπό την Προεδρεία και τις άοκνες προσπάθειες του κ. Αθανασίου Χρονόπουλου, με τη στήριξη του Δημάρχου Καλαβρύτων, κ. Αθανασίου Παπαδόπουλου, με την αρωγή του Αντιδημάρχου Κλειτορίας, κ. Σωτήρη Δουκλιά, καθώς και όλων των τοπικών φορέων, ανήγειρε στον προαύλιο χώρο του Ναού του Αγίου Δημητρίου, τον Ανδριάντα του Εθνεγέρτη Επισκόπου Π.Πατρών Γερμανού. Τους ευχαριστούμε Θερμά! Το Μνημείο αυτό αποτελεί διαρκή Μάρτυρα, στέρεη Υπόμνηση των Ιστορικών Γεγονότων, που συντελέστηκαν εδώ την 9η Μαρτίου 1821! Αποδίδει, ακόμα, την οφειλόμενη τιμή στον Εμβληματικό Ιεράρχη! Ταυτόχρονα, αποτελεί Τοπόσημο της Επανάστασης του 1821 στην Κλειτορία, μια Περιοχή με μεγάλη συμμετοχή και προσφορά στον Αγώνα, όπως μαρτυρείται από τους πολυάριθμους επίσημα καταγεγραμμένους Μαζαίους Αγωνιστές! Η Ιστορία, οι Παραδόσεις, οι Θρύλοι αποτελούν, τον Άυλο Πλούτο μιας Περιοχής. Γι’ αυτό πρέπει να προβάλλονται και να αναδεικνύονται με επετειακές εκδηλώσεις σαν τη σημερινή: Μια Εορτή ΜΝΉΜΗΣ, Αυτογνωσίας, ΓΝΩΣΗΣ της ΙΣΤΟΡΙΑΣ του Τόπου μας, σύνδεσης με το Παρελθόν μας, τις Παραδόσεις μας, τις ΡΙΖΕΣ μας. Μια Εκδήλωση, αντίδοτο στη ΛΗΘΗ !
Για να διατηρείται άσβεστη η ΣΥΛΛΟΓΙΚΗ Μνήμη, να σφυρηλατείται η Εθνική ΣΥΝΕΊΔΗΣΗ και να καλλιεργείται η Ιστορική Ευθύνη: Ατομική και Συλλογική. Αυτό είναι και το ελάχιστο χρέος μας απέναντι σ’ αυτούς, που αγωνίστηκαν με αυταπάρνηση, για να χαρίσουν σ’ εμάς τη Χιλιάκριβη Λευτεριά !
Δόξα και Τιμή στους ήρωες του1821 !
Σας ευχαριστώ για την Προσοχή σας !
Κλειτορία 09/03/2024 Γράφει ο Παναγιώτης Μπαλφούσιας, καθηγητής Φυσικός
